117
TẬP 6: DANH NHÂN CÁCH MẠNG VIỆT NAM
Đại tướng Văn Tiến Dũng có kể lại: “Sơn La, một địa ngục trần gian,
là nơi bọn thực dân giam cầm đày ải những người yêu nước và cách
mạng nhằm hủy diệt dần mòn lực lượng lãnh đạo và phong trào đấu
tranh của nhân dân ta. Nhưng cũng chính nơi đây, thực dân đã thua,
cách mạng đã thắng. Cách mạng đã biến nhà tù Sơn La thành trường
học đấu tranh cách mạng, thành nơi đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cách
mạng, nơi gieo những hạt giống đỏ sau này nở ra hoa, kết trái trên núi
rừng Sơn La, nơi mà những phẩm chất tinh thần, bản lĩnh chính trị của
người cộng sản được thể hiện sáng tỏ. Đó là nhờ sự lãnh đạo của chi
bộ Đảng lâm thời đầu tiên được bí mật thành lập cuối tháng 12/1939
đến chi bộ chính thức 2/1940. Đồng chí Trần Huy Liệu được cử làm
bí thư, Tô Hiệu là chi ủy viên trong tù”. Sau đó, Sao Đỏ (tức Nguyễn
Lương Bằng) làm bí thư, rồi từ tháng 5/1940, Tô Hiệu đảm nhận vai
trò này. Đại tướng viết tiếp: “Từ khi đồng chí Tô Hiệu được bầu làm
bí thư, hoạt động cách mạng trong tù có sự tập trung, thống nhất hơn,
có phương hướng rõ ràng, có tổ chức và phương pháp được xác định.
Dưới sự lãnh đạo của chi bộ, đời sống anh em tù được tổ chức quy củ
và khoa học, được cải thiện rõ rệt qua đấu tranh bảo đảm sức khỏe,
nuôi dưỡng tinh thần anh em, tổ chức nhiều cuộc đấu tranh thắng lợi,
tuyên truyền cách mạng cho binh lính và đồng bào địa phương, nhen
nhúm phong trào cách mạng ở tỉnh Sơn La. Điều đáng quý nhất là đã
đào tạo, bồi dưỡng được nhiều đảng viên và cảm tình Đảng sau này
trở thành những cán bộ ưu tú của Đảng. Công đầu là thuộc về đồng
chí Tô Hiệu - người mà chúng tôi coi là linh hồn của nhà tù, của chi
bộ”. Lúc nầy, Tô Hiệu đang bị lao nặng, phải ở phòng riêng biệt. Từ
những năm 1940, cao trào cách mạng trong cả nước đang có những
bước chuyển mới, bọn cai tù thực dân càng khiếp sợ và chúng trả thù
bằng cách áp dụng chế độ khắc nghiệt để giết dần giết mòn tù chính
trị. Do đó, không phải ngẫu nhiên khi mừng xuân mới Trần Huy Liệu
có làm bài thơ tặng Tô Hiệu cùng các đồng chí của mình với câu chúc:
Chúc mừng năm mới năm mau hết,
Có đái xin đừng đái máu ra.
