33
TẬP 6: DANH NHÂN CÁCH MẠNG VIỆT NAM
Bà Xã đứng ần đấy, òa lên khóc, thê thảm, quay lưng đủng đỉnh đi vào
nhà trong. Ông Xã rưng rưng hai ngấn lệ. Trên bàn thờ, ba que nhang
cùng tỏa ra một làn khói thơm nồng, cuồn cuộn lên cao. Ngọn đèn dầu
phộng cháy tỏ như thể có vong hồn các đấng tiền nhân đang chứng minh
nghi lễ “thế phát” của đứa con trai trưởng trong gia đình”
(1)
. Đó là một
chuyện khá tiêu biểu cho thấy việc cắt tóc lúc ấy là một việc vô cùng hệ
trọng, không phải ai cũng dễ dàng chấp nhận. Nhưng Nguyễn Hàng Chi
thì lại khác. Vốn là một chiến sĩ tích cực của phong trào Duy Tân ở Nghệ
Tĩnh, anh tự ý thức được việc phải gọt bỏ búi tóc trên đầu - như bài ca
“Húi hề” không rõ cho ai sáng tác đang lan truyền rộng rãi:
Tay trái cầm lược
Tay phải cầm kéo
Húi hề! Húi he!
Thủng thẳng cho khéo
Bỏ cái ngu này
Bỏ cái dại này
Hoặc sau này trong bài “cắt tóc”, cụ Nguyễn Quyền của trường Đông
Kinh Nghĩa Thục có viết:
Phen này cắt tóc đi tu
Tụng kinh Độc Lập ở chùa Duy Tân
Đêm ngày khấn nguyện chuyên cần
Cầu cho ích nước lợi dân mới là
Vào một buổi sáng đẹp trời, Nguyễn Hàng Chi xuống chợ huyện,
uống một bữa rượu say rồi bảo người thợ gọt phăng cái búi tóc của
mình. Không những tiên phong đi đầu trong việc cắt “búi tóc củ hành”,
Nguyễn Hàng Chi còn hăng hái vận động mọi người làm theo mình. Anh
đã làm bài thơ hát nói “Khuyên người cắt tóc” để cười cợt một cách lạc
quan, hóm hỉnh vừa bày tỏ chí khí:
Hàng Chi ơi hỡi Hàng Chi
Cõi trần hồ dễ như mi trọc đầu
(1)
Tuấn chàng trai nước Việt - Nguyễn Vỹ - tác giả xuất bản (Sài Gòn 1969).
