DANH NHÂN ĐẤT VIỆT - Trang 23

sắc của người đọc thơ Trần Quang Khải càng trở nên rất đẹp khi được gắn
liền với những giai thoại trong mối quan hệ giữa ông và Trần Quốc Tuấn:
hai ông đã vì việc nước lúc ấy mà bỏ hết hiềm khích cũ, trở thành hai ông
quan đầu triều gương mẫu, cũng là hai người anh em rất mực thân tình. Đại
Việt sử ký toàn thư đã có những dòng rất cảm động để kể về điều này: "Một
hôm Quốc Tuấn từ Vạn Kiếp đến, Quang Khải xuống thuyền chơi suốt
ngày mới về. Lại tính Quang Khải lười tắm gội, Quốc Tuấn thì thích xông
tắm, từng nói đùa với Quang Khải rằng: "Thân cáu bẩn xin tắm giùm". Rồi
Quốc Tuấn cởi áo Quang Khải ra, lấy nước thơm tắm cho ông và nói:
"Hôm nay được tắm cho Thượng tướng". Quang Khải cũng nói: "Hôm nay
được Quốc công tắm cho". Từ đấy hai người vui chơi với nhau, tình thân
càng mặn" (Đại Việt sử ký toàn thư, bản dịch, Tập II. NXB Khoa học xã
hội, Hà Nội, 1967, tr.72).
Trong vô vàn cái đẹp của đời sống, tưởng không có gì đẹp hơn là những
con người biết tự vượt mình. Nhưng trong số những con người biết tự vượt
mình, tưởng không có gì cao cả hơn là những người biết gắng sức theo
cùng tầm thước lịch sử mà lớn vượt lên. Trần Quốc Tuấn, Trần Quang Khải
và nhiều nhân vật đời Trần đã chiến thắng oanh liệt kẻ thù phương Bắc và
sống mãi cho đến ngày nay, chính là những con người như vậy!
*
* *
Nhưng tất cả những điểm nổi bật ở thi sĩ Trần Quang Khải mà ta vừa viện
dẫn cũng sẽ không hoàn toàn thu hút được sự chú ý rộng rãi của các thế hệ
sau, nếu như trong văn nghiệp của ông không có một bài thơ tuyệt tác: bài
Tụng giá hoàn kinh sư (Phò giá trở về kinh). Bài thơ làm vào khoảng
những ngày cuối thượng tuần tháng Bảy năm 1285, tức là trong những
ngày thắng lợi tưng bừng của cuộc kháng chiến lần thứ hai. Ngày 9 tháng
Bảy năm này, Trần Quang Khải được lệnh hộ giá hai vua Trần trở lại kinh
đô đã sạch bóng quân giặc. Và bài thơ của ông đã ra đời vào dịp ấy, gồm
vẻn vẹn 4 câu thơ 5 chữ:
Đoạt sáo Chương Dương độ,
Cầm hồ Hàm Tử quan.