DANH NHÂN ĐẤT VIỆT - Trang 93

học vấn rộng khắp, đặt bút thành văn. Cốt cách thơ trong sáng. Lời văn hồn
nhiên..., không cần suy nghĩ mà trôi chảy dồi dào như sông dài biển cả,
không chỗ nào không đạt tới, thật là phong cách đại gia".
Quan niệm về thơ của Lê Quý Đôn được tổng hợp lại như sau: "Làm thơ có
3 điểm chính: một là tình, hai là cảnh, ba là việc. Tiếng sáo thiên nhiên kêu
ở trong lòng mà động vào máy tình; thị giác tiếp xúc với ngoài, cảnh động
vào ý, dựa cổ mà chứng kim, chép việc thuật chuyện, thu lãm lấy tinh
thần... đại để không ngoài ba điểm ấy".
Đây là những tiêu chuẩn về thơ mà Lê Quý Đôn đề ra cho quá trình sáng
tác của mình. Đọc thơ Lê Quý Đôn, chúng ta thấy thơ ông thật phong phú
đa dạng, sâu sắc về tư tưởng, nghệ thuật và để lại trong lòng ta những xúc
động đẹp đẽ, sâu xa:
Thành cổ lộng
Thành hoang tường đổ đã bốn trăm năm,
Dây dưa, dây đậu leo quấn xanh tốt.
Sóng biết đã rửa sạch nỗi hận cho vua Trần,
Cỏ xanh khó che lấp sự hổ thẹn của Mộc Thạnh.
Sau trận mưa bò vàng cầy bật gươm cũ,
Dưới trăng chim lạnh kêu bên lầu tàn.
Bờ cõi cần gì phải mở rộng mãi
Đời Nghiêu Thuấn xưa chỉ có chín châu thôi.