SƠNNAM
ĐẤT
GIA ĐỊNH
XƯA
Phía Hậu Giang vùng trũng phía Nam Bảy Núi tương
tự như Đồng Tháp Mười, lại thịnh vượng tương đối nhờ
lúa sạ, gieo 90.000 héc-ta ở tỉnh Châu Đốc và 47.000
héc-ta ở tỉnh Long Xuyên (nay gọi lúa sạ là lúa nổi).
*
* *
Đào kinh lớn chưa hẳn là đủ cơ sở để ổn định và
phát triển diện tích ruộng. Cần bảo đảm chủ quyền về
pháp lý, hoàn chỉnh đo đạc, lập địa bộ và giải quyết vốn
liếng cho điền chủ.
Dưới chế độ thực dân, còn kẻ quyền thế lợi dụng,
bộ máy hành chánh quan liêu luôn luôn tìm cơ hội để
bày vẽ thêm, ăn hối lộ.
Người đang canh tác và đang đóng thuế điền mặc
nhiên là chủ đất, luật lệ đời nhà Nguyễn quy định như
thế. Thực dân đến, duy trì nguyên tắc người khẩn chỉ
đóng thuế chớ không tốn tiền mua đất của nhà nước.
Những nghị định năm 1864, 1871, 1882, đặt sự hạn
chế, phải trả tiền đất cho nhà nước trong trường hợp đất
cất phố tại Sài Gòn, Chợ Lớn hoặc tịch thâu của người
vắng mặt, có sẵn vườn tược, đất đã thuần thục. Ngoài ra,
muốn khẩn thì phải làm đơn, không hạn chế diện tích.
Tham biện chủ tỉnh phê chuẩn trong trường hợp không
quá 20 héc-ta, nếu lớn hơn thì cần được Thống đốc Nam
Kỳ chấp thuận. Những nghị định vừa kể có sơ sót quan
trọng, người trưng khẩn có thể chiếm đất rồi bỏ hoang,
chờ dịp sang nhượng cho người khác.
