245
Xiêm và bọn Nguyễn Ánh, vài ngàn quân Xiêm sống
sót phải bươn bả chạy về nước.
(1)
Thừa lúc Nguyễn Huệ bận lo đánh các tập đoàn
phong kiến Trịnh Lê, Nguyễn Ánh trở lại chiếm Bến
Nghé (1788) rồi Bá Đa Lộc đến Vũng Tàu với viện binh
của thực dân Pháp. Nguyễn Ánh xây thành ở gò Tân
Khai, chờ thời cơ đánh ra miền Trung.
Ta nhìn bản đồ để xác định các điểm quan trọng ở
Bến Nghé theo thứ tự thời gian:
- Đồn Dinh, sau gọi chợ Điều Khiển, phía Nam trấn
Phiên An hai dặm rưỡi, bản đồ Trần Văn Học đời Gia
Long không ghi chú bằng chữ nhưng vẽ một vùng nhà
cửa đông đúc từ Ngã Sáu (tượng Phù Đổng Thiên Vương)
ăn theo đường Nguyễn Trãi, đóng khung trong đường
Nguyễn Thị Nghĩa, Lê Lai, Bùi Chu, Bùi Thị Xuân. Lái
buôn Lê Văn Gẩm theo Công giáo bị xử tại chợ này.
Theo Trương Vĩnh Ký, chợ Điều Khiển ở trên đường
đi về chuồng Ngựa giống (trại Ô-ma).
- Nơi trú quân của Nguyễn Huệ ở phía Đông sông
Bình Dương (Trịnh Hoài Đức). Sông Bình Dương, tên
chữ của rạch Vàm Bến Nghé ăn vào Chợ Lớn. Bọn Lý
Tài ép buộc Nguyễn Phúc Thuần nhường ngôi chúa cho
Nguyễn Phúc Dương tại chùa Kim Chương, Nguyễn
Huệ truy nã rồi bắt cả hai, đem về chém tại đây, nơi di
đô tạm thời của chúa Nguyễn. Chùa Kim Chương ở vị
trí chính xác tại gò Tân Triêm (vùng Ô-ma) phía Đông
1 Xem Nguyễn Lương Bích, Phạm Ngọc Phụng. Tìm hiểu thiên tải quân
sự của Nguyễn Huệ.
Nhà xuất bản Quân Đội Nhân Dân, Hà Nội, 1977.
