291
ăn tiếng nói lúc bấy giờ: Không gọi quan ba nhưng là
quan ba khoanh; cái khoanh bằng vải, thêu kim tuyến
xỏ vào cầu vai áo của bọn sĩ quan Pháp, làm hiệu cho
quân hàm. Thuở ấy, chức quan ba khoanh to lắm. Quân
đội Pháp suốt thời gian dai dẳng trước tháng 2 năm
1861 đặt dưới quyền chỉ huy tối cao của một quan ba
hải quân, tại Sài Gòn, vì quân số ít ỏi. Trong quyển
sách xưa khó tìm, nhan đề “Vài chuyện sinh hoạt của
người An Nam”
gồm nhiều chuyện ngắn, nội dung là
thật nhưng thêm phần hư cấu, ta thấy nhắc đến vụ phục
kích giết tên Bạc-bê. Hai tác giả của quyển sách nói
trên có ý bêu xấu vị anh hùng Trương Định, chứng tỏ
là vào những năm vừa đặt chân lên đất Sài Gòn, giặc
rất sợ Trương Định và nghĩa quân.
Cô Hai, tạm gọi nhân vật chính, là con nhà nông vào
hạng đủ ăn, xinh đẹp. Trong đám trai làng người được
cô gởi gắm nhiều tình cảm nhất là Tri.
Nhà Tri nghèo, học hành dang dở vì vậy anh chỉ
dám nhìn lén, chào hỏi khi hằng ngày cô Hai đi chợ,
qua đình làng. Nước nhà đang hồi biến đổi. Tàu giặc
đánh phá Đà Nẵng rồi vào Nam, quyết chiếm thành
Gia Định. Quân đội ta từ Biên Hòa kéo về, đông đảo,
trong số đó có một viên lãnh binh lớn tuổi, tên là Sắt.
Cha mẹ cô Hai đồng ý gả cho viên lãnh binh, sau khi
nhận số tiền khá to. Giặc đến ông ta giữ vòng ngoài
của đồn Cá Trê án ngữ thành Gia Định, bị thương nhẹ,
đành rút lui hối hả. Cô Hai làm phận sự người vợ hiền,
tận tụy chăm sóc chồng. Ông ta bị khiển trách nên nổi
