SƠNNAM
ĐẤT
GIA ĐỊNH
XƯA
Vua chúa thì ăn chơi xa xỉ, đồng thời ngày càng nuôi
tham vọng lập thành một nước riêng. Chúa Nguyễn Phúc
Chu mời hòa thượng Thích Đại Sán từ Quảng Đông
đến, nhờ vận động với nhà Thanh công nhận việc tách
xứ Đàng Trong thành một quốc gia phân lập - với tiền
hối lộ, tất nhiên - nhưng việc bất thành. Nguyễn Phúc
Chu cho đạo Phật phát triển, nhằm gây hậu thuẫn mạnh
mẽ cho mình, lại tự xưng là Thiên Túng đạo nhân, làm
giáo chủ (vị giáo chủ này sống buông thả, khi chết để
lại 146 người con, vừa trai vừa gái). Đến đời Nguyễn
Phúc Khoát thì xưng vương, lập triều đình cho một
quốc gia riêng bắt dân phải thay đổi y phục cho khác
với Đàng Ngoài.
Thời các chúa Nguyễn, đã từng có giao thiệp với
các thương gia nước ngoài, nhưng các chúa lại khôn
vặt. Thương gia Pierre Poivre kể lại lần đó Võ Vương
ngỏ ý xem và mua vài món hàng. Các quan đến đông
đủ, lựa chọn, một số hàng được chuyền tay nhau xem
rồi... mất luôn.
Người phương Tây muốn mua ngà voi, trầm hương...
phải lo hối lộ các quan, bằng không thì mất tiền hoặc
bị thất hứa.
Ai đã vào đất Đồng Nai - Gia Định?
Phủ Biên Tạp Lục
của Lê Quí Đôn nói rõ họ Nguyễn
chiêu mộ những người dân “có vật lực” ở xứ Quảng
Nam, các phủ Điện Bàn, Quảng Ngãi, Quy Nhơn đưa
đi khẩn hoang. Những người di dân được tự tiện chiếm
đất, mở vườn trồng cau, xây cất nhà cửa, lại cho thâu
