SƠNNAM
BẾN NGHÉ
XƯA
trương mức giàu có của Nam Kỳ để trả lời với nhóm
người bên Pháp từng đề xướng việc rút quân rồi giao
lại ba tỉnh miền Đông cho triều đình Huế sau chuyến
đi Pháp của sứ bộ Phan Thanh Giản. Thực dân mời
Phan Thanh Giản, kinh lược ba tỉnh miền Tây đến dự
cùng hoàng thân, quan lại của nước Cam-pu-chia. Ban
tổ chức trưng bày máy xay lúa, máy tỉa hột bông vải,
máy lọc đường mía, máy ép dầu... Máy chạy biểu diễn
suốt ngày. Về thổ sản, trưng bày 24 loại gạo vùng Tân
An và Gò Công, bắp đỏ, bắp trắng. Lại có đậu xanh Bà
Rịa, bông vải Mỹ Tho, tơ sống Biên Hòa, tiêu sọ và
huyền Hà Tiên cùng bàn ghế cẩn xà cừ, đồ chạm trổ
bằng ngà, bằng sừng. Năm 1867, mở hội chợ triển lãm,
mời vua Cam-pu-chia là Nô-rô-đom. Ngoài việc giới
thiệu vài mặt tơ lụa sản xuất tại Pháp, thực dân ngạo
mạn cho diễn lại trước khán đài một hoạt cảnh như hồi
năm 1859 chúng đánh chiếm Sài Gòn. Súng lớn, súng
nhỏ nổ vang. Để biểu dương khoa học kỹ thuật, chúng
thả một trái khinh khí cầu (aérostat) và khánh thành
cầu sắt Thị Nghè: thớt cầu ráp sẵn trên giàn; theo hiệu
lệnh, thớt cầu chạy ngang qua bên kia bờ, gác lên mấy
cột cầu dựng sẵn trên sông.
Bọn chuyên viên Pháp đi thám sát nguồn lợi thiên
nhiên, tìm hầm mỏ từ Biên Hòa đến Bảy Núi và vịnh
Thái Lan (đảo Phú Quốc, hòn Cổ Tron...) Phòng thí
nghiệm và phân chất (Laboratoire d’alyses) thành lập
năm 1898. Lại còn sáng kiến lập Viện bảo tàng thuộc
địa để sưu tập những pho tượng cổ xưa, cây cỏ dùng vào
