351
đánh hai cửa. Tiền bạc của dân lao động và đám tiểu
thương lần hồi lọt vào túi chủ sòng bạc Hoa kiều. Bọn
này bày thêm những sòng bạc me lưu động vào làng
quê, nơi thâu mua lúa gạo; tiền mà nông dân vừa bán
lúa sau một năm làm lụng mệt nhọc trong phút chốác
trở vào túi bọn đàng điếm. Nhiều hình thức cờ bạc
khác, thí dụ như tứ sắc được các bà các cô hâm mộ.
Còn nào bài cào, cách-tê, bài cu di, bông vụ, lúc lắc.
Một loạt cờ bạc hấp dẫn là đề 36 con, mỗi ngày xổ
một lần, đánh một trúng ba mươi con đề - một loại
thú, côn trùng - đưa ra với câu thai mơ hồ, mặc sức
cho con bạc bàn luận, tiên đoán theo lời “Ông thầy
đề”
. Hoặc căn cứ vào điềm chiêm bao, hiện tượng lạ
xảy ra. Trong văn chương bình dân, lưu truyền bài
phú đánh me, tế sống người bạn thua cờ, bài vè đánh
đề (gọi đề cổ nhơn) nhằm đả phá, giải thích trò gian
lận nhưng rốt cuộc không răn được ai.
Hồi những năm cuối thế kỷ thứ XIX, ở Chợ Lớn có
bán loại giấy số phát hành từ Phi Luật Tân, hoặc “đề
Trạng nguyên”
xổ từ Hương Cảng.
Tên Việt gian được Pháp tin cậy nhất ở Chợ Lớn là
Đỗ Hữu Phương, về sau lãnh Bắc đẩu bội tinh rồi Tổng
đốc hàm (Pháp gọi hắn là viên tri phủ Chợ Lớn), sau
những năm tháng đi đàn áp nghĩa quân, hắn chuyên về
dọ thám và chiêu hồi, điềm chỉ được vài vụ quan trọng
ở kinh Lò Gốm, Cần Giuộc, Bảy Núi, Sóc Trăng. Thủ
khoa Huân từng được hắn bảo lãnh rồi qua mặt hắn. Ai
muốn làm hương chức hội tề, làm cai tổng trong tỉnh
