353
Hội kín hoạt động mạnh ở Chợ Lớn và các tỉnh
đông đúc Hoa kiều như Sóc Trăng, Bạc Liêu, thỉnh
thoảng đâm chém nhau, “dậy giặc chòm” khiến thực
dân khó đối phó vì là chuyện nội bộ: giành bến chợ,
giành trình diễn hát Tiều, hát Quảng, giành khu vực
múa lân xin tiền vào dịp Tết. Nhiều người Hoa chứa
chấp khí giới thô sơ, hội họp bí mật hoặc can tội trộm
cướp nhưng nhờ uy thế của hội kín nên được các bang
trưởng đứng ra bảo lãnh với luật sư và tiền đóng thế
chân. Lại còn bọn người mang bùa, phái, sấm truyền
về cuộc tận thế từ Trung Hoa đến, xưng là đại diện
của hội nào đó để lạc quyên. Họ bán những nghiêng
mực, ống giắt viết, tượng Phật bằng đá với giá cao,
ngao du khắp Chợ Lớn, Lục Tỉnh rồi qua Xiêm, Miến
Điện, Nam Dương.
Nhóm người Hoa ở Chợ Lớn bỗng dưng lại làm chính
trị, thay vì chỉ biết đầu cơ thương mãi như lúc trước.
Điều ấy khiến bọn mật thám chú ý. Tình hình ở Việt
Nam trở nên rối ren với sự bất lực của triều đình Huế. Ở
Bắc Kỳ quân Pháp đánh thành Hà Nội (1882), năm sau
tên chỉ huy là Ri-vi-e bị quân Cờ Đen giết; giống như
trường hợp trước đó, sau khi đánh Hà Nội lần thứ nhất
là tên chỉ huy Gạc-ni-ê bị phục kích. Người của hội kín
và bọn mại bản bèn loan tin quân Cờ Đen sắp tràn vào
Sài Gòn - Chợ Lớn để chiếm luôn cả Nam Kỳ. Họ bày
ra lạc quyên để chuẩn bị “nuôi binh”, thách thức công
khai bọn mật thám. Nhưng giữa năm 1883, quân đội triều
đình Huế cố tái chiếm Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định
