SƠNNAM
BẾN NGHÉ
XƯA
rồi để thất bại vì quân đội Trung Hoa không làm được
gì hòng thay đổi tình thế. Bọn mại bản hoang mang vì
sợ thực dân trừng phạt. Vào đầu tháng 7 năm 1883, 17
hiệu buôn và công ty lớn gặp nhau để nhận định tình
hình rồi đưa ra biện pháp tiêu cực, nếu không nói đầu
hàng vô điều kiện; bán tất cả tài sản, lây tiền mặt mua
vàng để nếu bị trục xuất thì ra đi gọn gàng. Hoặc ở lại
thì hiến tất cả tài sản cho nhà cầm quyền, rồi vào tòa bố
Chợ Lớn trình diện, xin được bảo vệ tánh mạng
(1)
. Bọn
cầm quyền Pháp không đánh mà thắng, gọi họ đến để
trấn an và yêu cầu họ điềm chỉ những tên xúi giục đầu sỏ.
Pháp đánh cửa Thuận An, triều đình Huế chịu sự
bảo hộ của Pháp với Hiệp ước 1883. Tên Toàn quyền
Hạc-măn ra Bắc để bình định và sắp đặt bộ máy cai trị;
viện binh từ Pháp tăng cường để đánh Sơn Tây, Bắc
Ninh... Bọn mại bản ở Chợ Lớn vui mừng vì lại có dịp
làm ăn theo chân quân đội Pháp. Tên Teng Keng Ho lập
tức cho người đi nắm tình hình để xây cất kho hàng và
chờ cơ hội đấu thầu hoa chi á phiện ở Hải Phòng, Nam
Định. Lại trù liệu mua thêm vài tàu thủy để khai thác
đường vận tải ở Bắc Kỳ; bấy giờ hắn có sẵn vài chiếc
chạy trên đường Sài Gòn - Singapore.
(2)
Về ngành chuyên chở, vận tải đường sông, người
Hoa kiều nắm ưu thế, dùng thủ đoạn cạnh tranh bất
chính, thậm chí dùng võ lực để loại trừ các chủ tàu
1 Tham khảo hồ sơ ký số SL.4432 và 4433 báo cáo của nhơn viên mật
thám Sài Gòn những năm 1874 - 1887 và 1889 - 1885.
2 Báo cáo nhơn viên mật thám ngày 8-3-1884.
