431
suy tư vẩn vơ. Thời đại vàng son, lạc quan của chế độ
tư bản trên toàn thế giới như đã có gì không ổn. Năm
1870, Đức thắng trận, cắt xén một phần đất Pháp, kỷ
nghệ Đức phát triển mạnh, đòi hỏi thêm nhiều thuộc địa
để buôn bán và vơ vét.
Cây cầu nối liền Chợ Cũ qua bến Nhà Rồng (gọi Cầu
Quay) mỗi ngày vào khoảng 8 giờ sáng quay ngang thớt
cầu cho ghe thuyền vào Chợ Lớn. Bấy giờ, kinh Đôi (bến
Phạm Thế Hiển và Nguyễn Duy) nối Bình Đông qua
cầu chữ Y chưa đào chỉ mới đào xong kinh Tẻ (1905)
từ khoảng cầu chữ Y ra Tân Thuận để chở lúa gạo ra
cảng dễ dàng; cầu Quay bắc một lượt với thời gian đào
kinh này. Chi nhánh Sài Gòn của Công ty Nhà Rồng
đóng ở ngôi nhà nay hãy còn nhưng hai con rồng gắn
nóc day đầu vào chầu chực cái phù hiệu.
Nguyễn Liên Phong (Nam Kỳ phong tục diễn ca)
mô tả khung cảnh vàm rạch này năm 1909, ở gần cầu
Khánh Hội, tức là cầu Quay:
Ngày nay phong cảnh tốt đều
Tàu ghe lớn nhỏ đậu bèo hai bên.
Đò dọc rước mối xuống lên,
Giành nhau xâu xé rền vang cả ngày.
Ghe bầu sắp lớp đậu ngay,
Trong cầu Khánh Hội nối dài đỏi dây
Cầu mống khen ai khéo xây,
Mấy năm trải đã mấy rày xuân quang.
Có ba sở hãng cũng sang,
Nghiệp làm đồ sắt ở ngang đầu cầu.
Chuyên nghề sửa máy, đóng tàu,
