455
dành cho gái ăn chơi, với giá cao. Vừa uống rượu, thực
khách tha hồ đánh bài. Người Pháp công chức hoặc tư
chức bực trung làm việc tà tà không lười không siêng,
họ giải thích là do ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới.
Theo sách vở, vùng nhiệt đới là thế giới riêng biệt, với
bịnh tật nhiệt đới, thảo mộc, cây trái nhiệt đới, dục tính
người nhiệt đới. Mặt trời mọc, họ vẫn tiếp tục ngủ lim
dim (ngủ nướng) xem như kiểu giải trí thơ mộng. Tám
giờ sáng, họ thức dậy, uống ngay tách cà phê đen, hút
thuốc lá, ăn điểm tâm tại phòng hoặc ra quán, đến sở
làm. Gần tan buổi làm, họ về trước chừng nửa giờ, mười
phút, ra quán, vừa uống vừa ăn rất lâu, đọc báo trong
lúc nhai thức ăn; gặp bạn bè lại uống thêm, nói chuyện
khào. Đến một giờ trưa, họ về phòng, nằm giây lát cho
khỏe (ngủ trưa dễ sanh bịnh, đối với họ) rồi uống cà
phê, đến sở làm. Chiều tan sở, mặt trời còn cao, họ trở
lại quán, uống rượu, đánh bài, ăn lai rai, thụt bi-da, cứ
như vậy đến nửa đêm hoặc hơn nửa đêm, trở về phòng
ngủ một giấc dài đến bảy tám giờ sáng. Trừ những người
khá giả, sắm biệt thự với bồi bếp riêng, phần lớn người
Pháp lấy đường phố và quán ăn làm nhà. Họ mướn một
người bồi, sai vặt. Nếu đáng tin cậy, khi thuyên chuyển
xuống tỉnh lẻ, thậm chí khi về Pháp nghỉ phép, họ cũng
dắt người người bồi đi theo. Trong trường hợp về luôn
bên Pháp; họ giới thiệu người bồi với bạn bè hoặc hiệu
ăn quen thuộc, lắm khi đền đáp cho người làm công
nọ số tiền khá to. Một người Pháp đối xử hung bạo với
người làm công, tát tai, đấm đá, trừ tiền lương khi sơ
