giờ bé Pierre đã chết rồi, tất cả sự hợp nhất ngoài mặt trong gia đình đã biến
mất, cũng như sự lịch sự được duy trì bởi một nỗ lực của ý chí biến mất
khỏi gương mặt một người ngay sau khi một người khách có quyền uy và
gây hoảng sợ đã đi mất. Veraguth một mình nổi bật trên những cảnh ngộ đó,
thủ cái vai trò của ông và bảo toàn sự che đậy giấu diếm của ông cho đến
giây phút cuối cùng. Ông ngại rằng một cái cảnh nhi nữ thường tình có thể
làm hư hỏng sự chia tay của ông với Rosshalde, và trong tâm hồn ông, ông
đã đợi chờ một cách nồng nhiệt cho cái phút giây khi mà hai người bọn họ
sẽ ra đi.
Chưa bao giờ ông cô đơn như thế như lúc ngồi trong cái tiểu phòng của
ông vào chiều hôm ấy. ở đằng ngôi biệt trang, vợ ông đang thu xếp hành lý.
Ông đã viết các bức thư cho Burkhardt, người mà tuy vậy vẫn chưa được kể
về cái chết của Pierre, cho biết việc đi đến của ông; viết cho luật sư ông và
ngân hàng, giao cho họ những chỉ thị sau cùng của họ. Rồi, khi chiếc bàn
của ông đã dọn trống, ông dựng bức hình vẽ bé Pierre lâm chung trước mặt
ông. Bây giờ thì em đã nằm dưới lòng đất rồi, và Veraguth tự hỏi không biết
sẽ có bao giờ ông lại hiến dâng tâm hồn ông cho bất kỳ ai khác nữa như ông
đã có với Pierre hay không, có bao giờ lại sẻ chia một cách sâu đậm với nỗi
khốn khổ của bất kỳ ai khác nữa thế kia hay không. Bây giờ thì ông cô đơn
trơ trọi.
Trong một lúc lâu ông nhìn vào bức họa của ông, đôi má tóp vô, đôi mi
mắt khép lại trên cặp mắt sâu trũng xuống, đôi môi mỏng dán dính chặt vào
nhau, đôi tay gầy gò một cách tàn nhẫn. Rồi ông bỏ cất họa phẩm của ông
vào họa phòng, lấy chiếc áo khoác và đi ra ngoài. Trời đã về đêm trên trang
viên và mọi vật đều yên tĩnh. Ở đằng ngôi nhà, một vài cánh cửa sổ đèn đã
thắp lên; chúng chẳng có liên quan gì với ông nhưng ở dưới những cây dẻ
đen đúa, trong con đường lát sỏi các bóng cây nhỏ đã ướt sũng nước mưa,
và trong vườn hoa vẫn còn cái hơi thở của đời sống và kỉ niệm. Tại đây đã
có lần Pierre - không phải mới những năm trước đây sao? - chỉ cho ông xem
một con chuột nhỏ bị bắt, và ở kia cạnh cây hoa giáp trúc đào em đã nói
