rằng cánh cửa đã mở và một bước nhanh có thể mang ông đến tự do bất cứ
lúc nào ông chọn lấy.
Ông không nghĩ đến điều đó, ông làm tê liệt các ý nghĩ của ông với sự
làm việc liên tục. Cảm giác của ông là: mi có thể đi bất cứ khi nào, cánh
cửa đã mở rồi, những cái trói buộc mi có thể gãy vỡ - nhưng nó sẽ đáng giá
cho mi một quyết định khó nhọc và nặng nề, một sự hy sinh nặng nề - vậy
nên đừng có nghĩ đến nó, trước hết là đừng có nghĩ đến nó! Cái quyết định
mà Burkhardt đã chờ mong ở ông, và có lẽ trong lòng ông, ông cũng đã
quyết định rồi, đã ghim vào đầu óc ông như một viên đạn trong da thịt của
một người bị thương; chỉ có cái vấn đề là phải chăng nó sẽ thực hiện đường
lối của nó ở bên ngoài sự mưng mủ đau đớn hay là càng lúc càng trở nên
bám lấy chặt cứng. Nó đã cương mủ và nhức nhối, nhưng tuy vậy nó vẫn
chưa làm ông đau đớn đủ; cái đau đớn mà ông e sợ từ sự hy sinh của ông
vẫn còn quá lớn lao. Cho nên ông chẳng làm gì cả; ông để cho vết thương
kín đáo của ông bỏng cháy, và suốt lúc ấy ông đã tò mò một cách tuyệt
vọng để biết nó sẽ kết thúc tất cả như thế nào.
Ở giữa nỗi buồn đau của mình, ông đã vẽ một họa phẩm lớn; dự định ấy
đã hiện diện trong đầu ông từ lâu, nhưng nay bất thần nó hấp dẫn ông.
Thoạt tiên, một vài năm trước đây, ông đã lấy làm thích thú ở cái ý nghĩ ấy,
rồi nó đi đến chỗ có vẻ như càng lúc càng trống rỗng và có ngụ ý hơn, và
cuổì cùng đẩy xa ông hết thẩy. Nhưng hiện giờ thì ông đã thấy toàn bộ họa
phẩm ấy một cách rõ ràng; cái biểu hiện ấy đã quên lãng và ông bắt tay làm
việc với cái quang cảnh tươi thắm trước mắt ông.
Có ba diện mạo bằng cỡ người thật: một người đàn ông và một người đàn
bà, mỗi người tự mê mải và xa lạ với nhau, và ở giữa họ có một đứa bé
đang vui chơi một cách yên lặng sung sướng và không nghi ngờ chi cái đám
mây đang treo trên người nó. Cái ý nghĩa cá nhân ấy thật rõ ràng nhưng
người đàn ông ấy chẳng giống gì nhà họa sĩ và người đàn bà cũng chẳng
giống gì vợ ông; tuy nhiên bé Pierre thì giống àù rằng trẻ hơn một ít năm.
