16
D Ấ U X Ư A
2. Nhà vua sợ người dân có hiểu biết, học thức mới, có tiến bộ
khoa học kỹ thuật, sẽ đòi những tự do cá nhân (dân chủ chống
quân chủ), nên mới quảng bá tinh thần “trung quân ái quốc”,
không tuyệt đối trung thành phò vua tức là không yêu nước.
Tổng cộng trong văn khố của Pháp còn lưu trữ 11 hiệp ước của
nhà Nguyễn lần lượt ký với Pháp từ năm 1862 cho đến năm 1885
(đời vua Tự Đức cho đến đời vua Hàm Nghi). Tôi xin lần lượt trình
bày vài nét chính của các hiệp ước sau đây, vì một lý do đơn giản,
theo sự thiển cận của tôi, tôi chưa thấy có sách sử Việt Nam nào
viết chi tiết về đề tài này, và có những điều mà kẻ hậu sinh cần
biết. Cũng nhân dịp này, vì chính quyền thực dân Pháp thời ấy
mượn cớ Hiệp ướcVersailles 1787 thời Nguyễn Phúc Ánh - Bá Đa
Lộc để xâm lăng nước Đại Nam (tên nước thời ấy) và lập luận rằng,
nhà Nguyễn phải thi hành các điều khoản đã ký kết trong hiệp ước
ấy, cho nên tôi muốn trình bày là các cớ và lập luận đó đều sai trái,
để bạn đọc tiện theo dõi.
Đọc nguyên bản 11 hiệp ước của thời Tự Đức cho đến đời Hàm
Nghi và các văn kiện lịch sử phụ, tôi hiểu thêm sự thất bại về
chính trị, ngoại giao và quân sự của triều vua Tự Đức.
Tất cả các hiệp ước đều được viết bằng hai thứ tiếng, Pháp văn
và Hán văn, kèm theo một biên bản của hai bên chứng nhận đã
trao đổi văn bản.
Đó là các hiệp ước như sau:
