179
VUA DUY TÂN VÀ MỘT KẾT CỤC BI THẢM
Các tờ báo của giáo xứ bênh vực vua Thành Thái và tấn công
quan Khâm sứ. Sự tấn công này càng mãnh liệt hơn khi quan
Khâm sứ cho giam biệt lập vua Thành Thái, vì Thành Thái không
lùi bước trước những sự hăm dọa của Lévecque và đồng bọn trong
hội kín (franc-maçon), các báo viết:
“Nếu có một người điên ở
Huế thì người đó là người nhân danh nước Pháp hạ bệ nhà vua,
Lévecque, chứ không phải chính vua.”
Trong một lá thư gởi cho tờ báo
L‘Indépendance Tonkinoise
của ông đại biểu Annam-Tonkin trong Thượng hội đồng thuộc địa
(délégué de l’Annam-Tonkin au Conseil supérieur des colonies) de
Monpezat,
1
viết rõ và mai mỉa:
“Tội của Thành Thái là đã vào đạo năm 1905. Chính vì thế mà
bị mất ngôi và bị bắt bỏ ngục. Tội ác duy nhất của Thành Thái là
đã trở thành người công giáo. Trước sự kiện các phụ nữ bị phanh
bụng thì triều đình im lặng. Nhà vua được xem có tinh thần minh
mẫn xứng đáng cai trị. Nhưng trước sự kiện rửa tội của nhà vua,
thì hoàng đế bị coi là điên, điên phải trói lại, không xứng đáng ở
ngôi, điên dữ dằn, phải giam vào tù. Tôi cảm thấy một tội ác đang
diễn ra ở Huế, một tội ác chống lại lương tâm và tôn giáo... Phải
chấm dứt nó. Phần tôi, tôi sẽ không bao giờ tha thứ cho những
kẻ đồi bại của ý thức hệ giết vua (jacobinisme), đã biến hoàng đế
đồ tể thành hoàng đế liệt sĩ, để cho tôi phải tung hô “Hoan hô
Hoàng đế”.
1 Henri de Laborde de Monpezat, sinh ngày 22.03.1868 Pau, Pyrénées-
Atlantiques, qua đời ngày 26.06.1929 tại Hà Nội, là ông nội của phu quân
- mang cùng một tên như ông nội - của đương kim nữ hoàng Margrete II
Dänemark, Đan Mạch
