198
D Ấ U X Ư A
Vì thế, cha tôi quyết tâm phải gặp được tướng de Gaulle. Nhưng
gặp bằng cách nào? Đó là một câu hỏi nan giải.
Một số người chỉ trích cha tôi đã gia nhập quân đội Pháp, đã
xin vào quốc tịch Pháp, đã gia nhập hội kín Tam Điểm (franc-
maçon), đã tham gia phong trào Mặt trận Bình Dân (1936-1938),
thậm chí bị vu cáo đã trở thành “cộng sản“, xin trở về đất liền
tại Pháp, nhưng họ không muốn hiểu rằng, đó chỉ là những con
đường mà cha tôi phải sử dụng, chính vì Ngài không còn cách nào
khác để thoát ra khỏi đảo giữa biển mênh mông, thoát ra sự kiểm
soát nghiêm ngặt của chính quyền thực dân trên đảo, tất cả mọi
yêu cầu đều bị các Toàn quyền đảo Réunion bác bỏ ngay, trước khi
chuyển về Paris. Ngài tìm mọi phương cách hợp pháp công khai
để chấm dứt tình trạng lưu đày biệt xứ, để tìm đường đặt chân lên
đất Pháp, để gặp tướng de Gaulle, để trở về Việt Nam.”
Ông Georges Vĩnh San trao cho tôi một tấm bìa mỏng màu
cam, trong đó có một số hình ảnh về vua Duy Tân và văn kiện báo
tử chính thức của Bộ Cựu Chiến binh và Nạn nhân Chiến tranh
(Ministère des anciens combattants et victimes de guerre) mang
số hiệu hồ sơ 611.245, trong im lặng. Ông không nói một tiếng
nào về tờ giấy ngả màu vàng này, nhưng tôi biết, đang cầm trong
tay một trang sử của Việt Nam đã qua đi không lấy lại được.
Văn kiện báo tử chứng nhận người tử nạn mang họ “VINH
SAN”, tên “Hoàng tử Annam” (prince d‘Annam)
1
, chức vị thiếu tá
1 Nhân viên lập giấy khai tử nhầm lẫn giữa "tên" và "họ" của vua Duy Tân. Bản
khai tử của vua Duy Tân vì thế cũng trở thành một bằng chứng cho sự "rối
rắm" hành chánh về tên họ, chức vị, danh xưng của các cựu hoàng nhà Nguyễn
bị đi đày trên đất Pháp. Văn kiện được viết theo tiếng Pháp không bỏ dấu.
