22
D Ấ U X Ư A
thực hiện viện trợ quân sự cho chúa Nguyễn Phúc Ánh. Các sử
gia Pháp thuộc phái thực dân, trong mục đích tìm một cái “cớ
chính đáng” cho công cuộc xâm lăng Việt Nam, mở đầu bằng cuộc
tấn công vào cửa biển Đà Nẵng (baie de Tourane) bởi Phó đô đốc
Rigault de Genouilly vào ngày 01.09.1858, đã cố tình bẻ cong ngòi
bút đổ tội cho Bá tước Conway đã cố tình trì trệ và tự ý hủy bỏ việc
gởi quân tiếp viện theo hiệp ước Versailles 1787. Sự thật lịch sử đã
chứng minh rằng, lập luận ấy chỉ là một ngụy biện.
Trong
Việt Nam sử lược, sử gia Trần Trọng Kim có nhắc đến sự
việc Bá tước Conway, nhưng theo tôi, Trần Trọng Kim viết không
đúng sự kiện đã xảy ra
.
1
Vì thế, để rộng đường dư luận, tôi xin trình bày nơi đây sự việc
đổ tội cho Bá tước Conway đã diễn ra như thế nào trong lịch sử.
Có phải bá tước Conway là “thủ phạm” gây khó dễ cho Giám mục
Bá Đa Lộc và chuyên quyền, không thực hiện hiệp ước của triều
đình Louis XVI hay không? Nhiều tác giả hậu thế cũng đổ tội cho
cá nhân Conway. Và đầu tiên hết, tôi xin giải thích câu hỏi: Bá
tước Conway là ai?
Bá tước Conway tên là Thomas Conway, (có người viết sai
trệch là Cornway), theo một vài sử liệu, người gốc Ái Nhĩ Lan,
sinh ngày 27 tháng hai năm 1734 tại Irlande. Từ lúc khoảng lên
sáu, Thomas Conway được nuôi nấng và dạy dỗ tại Pháp. Sau hai
mươi năm chiến đấu trong quân đội Pháp Conway lên đến chức
đại tá.
1 Tiểu mục 6 - Ông Bá Đa Lộc và Hoàng tử Cảnh ở Pháp về, trong chương VII-
Nguyễn Vương thống nhất nước Nam.
