43
T Ạ I S A O M Ấ T N Ư Ớ C T H Ờ I T Ự Đ Ứ C ?
bỗng chốc đem cả nhân dân cùng đất đai của các triều nhọc nhằn
gây dựng bỏ cho giặc hết... Kẻ đi sứ cố tranh thủ để khỏi nhục
mệnh vua đúng như thế ư? Khiến ta với một ông già trời còn để
sót lại chẳng biết làm sao, chỉ trông nhau mà nuốt nước mắt...
Nhưng biết người không sáng suốt là tội ở ta, dùng người không
xứng đáng cũng là tội ở ta, trăm việc không làm được đều là tội
ở ta cả.”
Nhà vua hiểu sai vấn đề, thực chất “giặc” đâu có cầu hòa! Các
quan đại thần đi “bàn định” với Pháp là ký giấy đầu hàng, dâng
đất, mất chủ quyền.
Thực tế vua Tự Đức ở ngôi vua rất lâu, 36 năm đằng đẵng,
chứng tỏ rằng quyền hành của các quan đại thần thân cận rất
lớn, họ mới để yên cho vua. Các quan đại thần tha hồ dung túng,
từ Bắc chí Nam, lộng quyền, vơ vét, đày ải dân chúng. Nhưng
dân không thể nổi dậy đồng loạt được, vì bộ máy thống trị của
quan quân triều đình còn mạnh mẽ. Trên khắp thế giới, ở nước
nào thời nào cũng thế, nếu các tướng lãnh, quân đội và các lực
lượng vũ trang cai trị dân, thí dụ như bộ máy cảnh sát các nước
hiện nay, còn ủng hộ chính phủ, đồng tình đàn áp dân chúng,
thì dân khó lòng có thể phản kháng, lật đổ chính phủ được.
Có thể vì dân còn chấp nhận chế độ quân chủ tuyệt đối, chưa
biết thế nào là thể chế dân chủ, nên chỉ chờ một đời vua khác,
khá hơn.
Sự cấm đạo Thiên chúa và giết giáo sĩ cũng như việc bế quan
tỏa cảng có phải là chính sách của chính vua Tự Đức, hay là các
quan đại thần chuyên quyền quyết định? Tất cả các văn kiện ký
kết với Pháp đều có đóng dấu ấn của vua, nhưng chữ ký là của
