cho tao một cái, còn tốt hơn cái của mầy nữa. Màu xanh, đẹp lắm », mà sự
thực thì nó không có. Nếu ta nghe được thì chỉ nên đợi lúc vắng người, bảo
nhỏ : « Con không có xe tăng mà sao nói vậy ? Nếu con muốn thì ba mua
cho, chứ nói dối xấu lắm. Mình không có xe tăng, thì có máy bay, có đồ chơi
khác, kém gì bạn mà phải khoe ? Lần sau đừng vậy nữa nhé ? ».
Nhưng có những đứa nói dối một cách trắng trợn và răn bảo, rầy mắng
gì cũng không chừa. Một ông già kể tính tình của đứa cháu cho bác-sĩ
Gilbert Robin : « Nó phóng đại, nó bịa chuyện, nó nói dối một cách không
tưởng-tượng được, ngày nào cũng vậy, không có cách gì trị. Nó tuyên bố
những điều phi lý. Chẳng hạn nó bảo rằng nó mới rớt tú tài (mà nó mới 14
tuổi, đương học ở ban Cao-tiểu)… mằng má nó chẳng làm gì cả mà có bạc
triệu (má nó làm thủ quỹ trong một tiệm bánh) ; rằng cha nó làm giáo-sư
(thực ra thì làm thợ mộc)… Không biết nó có điên không ? ».
Một đứa khác bảo đã nhảy lớp đệ lục, lên đệ ngũ và bắt má nó mua đủ
sách lớp đệ ngũ cho nó học. Rồi lại khoe đứng đầu lớp bằng một giọng thản
nhiên.
Nào phải chỉ riêng con nít. Người lớn cũng không thiếu gì kẻ « đía »
như vậy. Tôi biết một ông huyện hàm nọ mà từ họ-hàng đến bè bạn ai cũng
gọi là « Huyện gáy », thản nhiên bịa những chuyện động trời. Ông khoe
được bộ trưởng nọ, bộ trưởng kia mời dự tiệc, được người ta hỏi ý kiến để
lập nội các mới, và khi ông già ông mất ở một châu thành miền Hậu-Giang
thì chỉ một giờ sau ở Sàigòn ông đã biết tin vì « anh em trong đó » đã đánh
vô-tuyến điện cho ông hay (thời đó người ta còn chiến đấu dữ dội với quân
đội Pháp, mọi phương tiện giao thông và truyền tin đều thiếu thốn và bị
kiểm soát gắt gao). Hạng « Tề-nhân » trong sách Mạnh Tử đó bị « lật tẩy »
cả ngàn lần mà chứng nào vẫn tật ấy. Giáo-dục đối với họ vô hiệu.
Chẳng may con chúng ta mắc cái tật « đía », thì ta chỉ có mỗi một cách
là tỏ vẻ khinh bỉ, rồi chận đứng chúng lại mỗi khi chúng bắt đầu trổ tài, và
đành… nhờ trời thôi, chứ đánh chúng bao nhiêu cũng không ích lợi gì mà
chỉ gây oán : chúng sợ ta không dám đía nữa, nhưng hễ gặp bạn thì lại
« đía » gấp mười để bù những lúc phải nhịn « đía » ở nhà. Vả lại, tánh
