*
Chúng ta thường có thói quá giản dị hóa vấn đề : hễ không phải thì là
trái, không đen thì trắng, không tự do thì là độc tài, không văn minh thì là dã
man, không là con người thì là con thú… Nhưng việc đời đâu phải giản dị
như vậy : Có biết bao trường hợp khác nhau, có biết bao nỗi lòng tế nhị,
trong cái đại đồng có biết bao cái tiểu dị.
Chỉ đặt vấn đề : « Nên đánh con hay không ? », rồi trả lời rằng « có »
hoặc « không », là có một thái độ nông nổi.
Đánh trẻ là để dạy trẻ. Nếu có thể dạy trẻ mà không cần đánh thì quý
nhất rồi, đỡ khổ thân cho trẻ mà cũng đỡ khổ tâm cho cha mẹ và ông thầy.
Tôi cũng nhận rằng có những trường hợp không cần đánh mà trẻ cũng
ngoan, nhưng những trường hợp đó tương đối hiếm, tỉ số chỉ là một phần
mười, một phần trăm hoặc một phần ngàn. Là vì cần có nhiều điều kiện.
Trước hết đứa trẻ phải bẩm sinh ngoan ngoãn, dễ dạy. Thuyết của
Rousseau, của Tolstoi cho rằng trẻ nào sinh ra cũng tốt, rằng thiên nhiên bao
giờ cũng hoàn hảo, mà xã hội làm cho con người hư hỏng, thuyết đó theo tôi
chỉ là một huyền thoại, trừ phi người ta hiểu tốt, thiện là biết hô hấp, biết bài
tiết, biết cử động, biết bú và biết thích (chứ chắc đã là biết yêu) người cho
bú.
Cứ nhìn chung quanh, ngay trong gia đình mình, chúng ta cũng thấy có
những đứa trẻ hiền lương, có những đứa hung dữ, có những đứa thích hoạt
động, có những đứa chậm chạp… tùy di truyền, tùy thể chất từng đứa.
Rồi lại phải có những bậc cha mẹ hay thầy dạy sáng suốt, tận tâm, có
thì giờ để săn sóc trẻ từng li từng tí.
Sau cùng, cần có những hoàn cảnh tốt nữa : trẻ phải được đủ ăn, đủ
mặc, được mọi người chung quanh âu yếm, không ai nêu gương xấu cho
chúng bắt chước.
Đối với những đứa trẻ không có đủ những điều kiện đó thì đôi khi phải
tạm dùng roi. Đánh trẻ chỉ là một lối tạo những phản ứng có điều kiện (điều
kiện đó là cái roi) để chúng tập những thói quen nào đó, vào một khuôn
