phép nào đó. Cách đó tất nhiên là có phần bất nhẫn, nhưng nhiều khi hiệu
quả mau mà chắc chắn. Tôi mong rằng sau nầy loài người văn minh hơn,
quốc gia nào cũng có thể bỏ chừng một phần ba lợi tức vào sự giáo dục
(ngày nay ngân quỹ dùng vào giáo dục chỉ bằng một phần mười, một phần
hai mươi lợi tức quốc gia), đào tạo những bậc cha mẹ, ông thầy sáng suốt và
cứ năm sáu đứa trẻ thì có một người hiểu tâm lý trẻ em, trông nom, lúc đó
mới có thể triệt để áp dụng những lý thuyết Tân Giáo dục rất xác đáng của
Montessori, Decroly… và may ra mới có thể bỏ hẳn sự đánh trẻ được. Còn
trong hiện tình xã hội, cứ viện những lý thuyết Tân Giáo dục đó ra mà cấm
sự đánh trẻ thì không mấy người theo được, hoặc có theo thì lại theo bậy,
cho trẻ phóng túng mà chúng sẽ hư thêm thôi.
Vậy đánh trẻ mà chúng sợ, biết sửa lỗi, lại không oán mình, không hóa
ra mất hẳn cá tính, thì là việc không có gì đáng trách cả trong xã hội hiện tại.
Nếu đánh mà chúng vẫn không chừa, hoặc sinh ra oán mình hoặc hóa
ra sợ sệt giả dối, thì là không có công hiệu, là vô ích, phải sửa đổi lối dạy,
giao cho người khác hoặc một cơ quan nào đó trông nom, uốn nắn chúng.
Còn như giận cá chém thớt, vì có điều gì bực mình mà trút sự bực mình
lên đầu đứa trẻ, đánh nó không phải là để sửa lỗi cho nó mà chỉ để cho hả
cơn tức của mình, thì nhất định là một hành động xấu xa rồi. Nhưng trong
trường hợp này tôi thấy thương cả người cha lẫn người con, không oán ai cả.
Đó theo thiển kiến, chúng ta phải phân biệt ít nhất là ba trường hợp
đánh trẻ như trên ; trong mỗi trường hợp còn nhiều hoàn cảnh khác nhau
cũng nên xét nữa, chứ không thể nhất thiết phán quyết một cách giản dị rằng
tuyệt nhiên không nên đánh trẻ, rằng đánh trẻ là dã man, là coi chúng như
loài thú vật.
Khổng Tử bảo : « Đạo không xa người, cái gì người ta coi là Đạo mà
lại xa người thì không phải là Đạo », nói cách khác là học thuyết nào cũng
phải cận nhân tình. Lập ra một học thuyết là để giúp đời, tạo hạnh phúc cho
cá nhân và xã hội ; vậy thì học thuyết đó phải hợp nhân tình đã, nếu trái
nhân tình thì làm sao tạo hạnh phúc cho con người được ; nó lại phải thực
