Trong tạp chí Sélection du Reader’s Digest, số tháng hai năm 1957,
Morton Hunt sau khi phỏng vấn hàng chục nhà chuyên môn về vấn đề thanh
niên, viết một bài để kết-luận rằng loài người chưa tìm ra được một cơ quan
giáo-dục nào để thay thế gia đình.
Trường học, giáo đường, trại thanh niên… đều có ích lợi, nhưng trong
sự đào tạo tư cách thì gia đình vẫn giữ vai quan trọng nhất.
Ông bảo : « Các tâm lý gia đều nhận rằng chính trong năm đầu, trẻ mới
sanh, tùy không khí trong gia đình mà khuynh hướng yêu người của trẻ được
nẩy nở hay bị tiêu diệt. Nếu chúng được luôn luôn âu yếm, đói được ăn,
buồn được an ủi, thì lòng tin cậy và yêu mến người khác của chúng phát
triển dần dần… Chính vì yêu cha mẹ mà chúng nghe lời, tập những đức mà
cha mẹ dạy chúng. Không một công cuộc, một nhà chuyên môn nào thay thế
được tình yêu đó ».
Rồi ông đưa ra một chứng cớ : « Trong đại chiến vừa rồi. Chính phủ
Anh tản cư hàng ngàn trẻ con ở Luân Đôn về miền quê để tránh bom đạn,
cho chúng sống trong những đoàn thể và săn sóc chúng rất chu đáo. Người
ta nhận thấy chúng tập được nhiều đức ; dễ tuân lệnh trên, biết chiều đãi kẻ
khác, có tinh thần bằng hữu ; nhưng những đức đó không ăn sâu trong tâm
hồn chúng, chỉ như lớp sơn bề ngoài và chỉ ít lâu sau khi ra khỏi đoàn thể là
mất gần hết ».
3. Ảnh-hưởng và sức mạnh của tình yêu
Tình yêu có ảnh hưởng mạnh mẽ lạ lùng, đến nỗi tiếng nói của trái tim
có thể át được tiếng nói của huyết thống.
Người ta kể chuyện một thiếu phụ Thụy sĩ nọ sanh đôi và một trong hai
đứa bé bị đánh tráo mà bà không hay. Sáu năm sau, hai bà mẹ mới nhận thấy
sự thực, đổi con cho nhau nhưng không bao giờ quên được chúng, vẫn
thương chúng hơn con thiệt của mình. Một bà luôn-luôn nhớ lại nét mặt,
hình bóng của đứa con giả, bảo nó giống chồng bà như đúc. Còn bà kia thì
nói : « Tôi thấy gần đứa con trước (tức đứa con giả) hơn. Tính nó giống tính
