2. Để trẻ tự lựa lấy cái « muốn làm » và cái « phải làm »
Câu chuyện dưới đây do ông C. Seelmann kể trong cuốn Comment
préparer les écoliers à la vie (nhà xuất bản Aubanel ở Avignon) cũng chứng
thực rằng để cho trẻ quyết-định lấy, tự lựa lấy cái « muốn làm » và cái « phải
làm », thường có lợi cho trẻ và cả cho ta. Một em nọ rất dở về toán, học
không có kết-quả. Thầy giáo bảo em : « Trò giỏi thể-thao, luận văn cũng
khá, lại siêng tưới cây cho trường. Vậy là trò can-đảm, cần mẫn chịu suy-
nghĩ. Trò có muốn tập ít « thể thao » về toán không ? Thầy sẵn lòng chỉ cho
». Đứa nhỏ suy-nghĩ một chút rồi rụt-rè vâng. Biết nó còn do-dự, thầy giáo
nói thêm : « Bây giờ trò còn chưa sẵn-sàng. Không sao. Khi nào trò quyết-
định rồi thì cho thầy hay ». Một tuần sau, nó lại thưa với thầy xin học thêm
toán. Thầy vui-vẻ tuyên-bố với cả lớp : « Trò Pierre dở toán, nhưng có ý
gắng học. Vậy mỗi ngày, sau buổi học chiều, thầy vui lòng giảng thêm cho
trò ấy năm phút nữa. Nếu có trò nào muốn học thêm, thì cứ ở lại ». Kết-quả
ra sao, chắc bạn đã đoán được.
Ông giáo đó hành động khéo léo để trẻ tự quyết định lấy, lại biết thư
thư cho nó. Nhiều cha mẹ ra một lệnh không vui gì cho con mà lại bắt nó
làm ngay theo ý muốn của mình ; thành thử làm mất cảm-giác tự-do của nó
đến hai lần. Ta nên tính trước và để cho nó có thì giờ suy nghĩ, sắp đặt công
việc, chẳng hạn, ta bảo : « Mỗi ngày con phải tưới hai chục gốc cây đó, mỗi
gốc nửa thùng, chỉ mất độ mươi, mười lăm phút thôi. Tùy ý con đấy, tưới
sáng, chiều hay tối cũng được ». Như vậy đã tránh được cho nó khỏi bực
mình phải làm ngay một việc không hứng thú ; mà lại tập cho nó có sáng
kiến, quyết định lấy, tự lãnh trách-nhiệm.
3. Đừng nên cấm trẻ những cái gì ?
Vài ông bạn nghĩ đến vấn-đề kỷ-luật thường hỏi tôi : « Nên cấm nhặt
trẻ chạy rầm-rầm trong nhà, phá phách đồ-đạc, gây lộn vớn nhau, nhõng-
nhẽo, nhè-nhè khi có khách-khứa không ? Hay nên khoan-hồng với chúng
tới một mức nào đó ? ».
