muốn đuổi nó đi, nhưng mẹ không muốn bố làm nó hoảng sợ.
Thế nhưng bố vẫn ném đá và thế là nó chạy đi mất! Chắc là nó
chạy đi tìm bạn và bây giờ tụi nó kéo đến cả bầy để ăn thức ăn của
con chim”.
Nhiều nhà khoa học đã tập trung nghiên cứu điểm khác biệt
trong cấu trúc những câu chuyện của trẻ. Càng lớn, trẻ càng biết
cách kể chuyện với nhiều chi tiết hơn. Đứa bé 2 tuổi nêu trên chỉ
biết kể phần đầu và kết quả câu chuyện, trong khi trẻ lên 5 tuổi
biết bổ sung nhiều chi tiết khác. Những câu chuyện thường có
phần mở đầu bao gồm bối cảnh, nhân vật, vấn đề cần giải quyết,
mục tiêu và một cốt truyện để các nhân vật theo đó mà hành
động; cuối cùng là phần kết, trong đó nhân vật đạt được nguyện
vọng. Trẻ thường bắt đầu kể chuyện khi lên 2 tuổi và người lớn
phải tự diễn giải thêm để hiểu được những điều trẻ muốn nói. Lên
9 tuổi, trẻ sẽ biết kể một câu chuyện hoàn chỉnh.
Càng lớn, trẻ sẽ càng kể chuyện với cấu trúc và ngôn ngữ tinh tế
hơn. Những câu chuyện do một đứa trẻ lên 2 kể chỉ xoay quanh
chủ đề về bản thân mình trong khi những trẻ lớn hơn có thể kể
chuyện về mọi người xung quanh. Trẻ 4 đến 5 tuổi cũng đã biết
cách dùng các liên từ như “và”, “nhưng” và những cấu trúc câu cơ
bản như “nếu - thì”.
Những chi tiết này liên quan thế nào đến việc đọc hiểu? Một số
nghiên cứu chỉ ra rằng, khả năng kể chuyện liên quan trực tiếp
đến khả năng đọc. Việc kể chuyện còn được gọi vui là “giải mã
ngữ cảnh”, tức bạn phải làm sao để người nghe nắm được mọi cấu
trúc ngôn ngữ cần thiết để hiểu được những gì bạn đang nói, theo
dõi được câu chuyện và hiểu được ý nghĩa của nó. Điều này ngược
hẳn với cách trò chuyện “ngữ cảnh hóa” mà chúng ta thường
dùng với bạn bè, con cái. Khi nói với người quen biết hoặc chia sẻ
kinh nghiệm, thông tin; chúng ta có thể bỏ qua những chi tiết
vụn vặt mà chỉ quan tâm làm sao cho người nghe luôn hiểu mình.
101
