của ôtô, máy bay, sư tử, bò.) để xem liệu trẻ có biết cách hành xử
với những vật thể đó. Ví dụ, nếu một trong các nhà nghiên cứu
giả vờ cầm lấy chìa khóa để mở chiếc ôtô thì trẻ có biết cầm lấy
chìa khóa để mở máy bay hay các con thú không? Hoặc nếu người
nghiên cứu cho sư tử uống nước, liệu trẻ có cố tìm cách cho chiếc
máy bay, con bò uống nước không? Các nhà khoa học đã khám
phá ra rằng trẻ nhỏ khoảng 9 tháng tuổi đã có thể liên tưởng đến
các tham chiếu đúng, như chỉ dùng chìa khóa đối với các phương
tiện giao thông hay chỉ cho thú vật uống nước. Đó không phải là
những điều mà trẻ quan sát từ người khác, bởi có mấy khi bạn
nhìn thấy một người mở cửa máy bay hay cho bò uống nước đâu?
Đó là vì trẻ con vốn thông minh, không ngừng tìm tòi thế giới
xung quanh mà không cần những món đồ chơi hiện đại hay đến
các lớp học. Tạo hóa đã quyết định rằng trẻ con sẽ có khả năng để
học hỏi về thế giới xung quanh mà không cần được hỗ trợ đặc
biệt. Phát triển trí thông minh trong giai đoạn tuổi thơ chỉ đơn
giản là một phần của tự nhiên, giống như ăn uống, ngủ nghỉ vậy.
GIÚP CON MỘT TÍ NHÉ? TĂNG CƯỜNG SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ
Tương tự như học giả Piaget, Lev Vygotsky, một nhà giả thuyết
học về sự phát triển người Nga, cũng tin rằng trẻ con đặc biệt chủ
động trong việc tìm hiểu thế giới. Vygotsky đặc biệt chú ý đến vai
trò của môi trường xã hội trong sự phát triển nhận thức của trẻ.
Cha mẹ, thầy cô, anh chị em và thậm chí là những trẻ khác, tất cả
đều góp phần giúp cho đứa trẻ bé bỏng học hỏi về thế giới xung
quanh. Vygotsky giới thiệu một thuật ngữ mà ngày nay đã trở
nên rất phổ biến: vùng gần phát triển (Zone of Proximal
Development, viết tắt là ZPD). Ông phát hiện ra rằng có một số
nhiệm vụ mà trẻ không thể tự xoay xở một mình nhưng lại có thể
làm được nếu có sự giúp đỡ của người khác thông thạo hơn. Và dĩ
nhiên đó chính là điểm mà bố mẹ hoặc thầy cô có thể tham gia.
Mời bạn xem xét trường hợp sau:
Cậu bé Matthew 3 tuổi ngồi chơi trò ráp hình trên một tấm thảm
trong nhà bếp và tỏ ra rất chán nản, bực bội: cậu bé không thể xếp
những mảnh ghép vào đúng vị trí như ý. Thường thì bé rất giỏi
trò này nhưng trưa nay em không chịu ngủ và khá mất kiên
nhẫn. Mẹ bé vừa làm bếp vừa liếc nhìn con, đến khi nghĩ rằng em
135
