đã loay hoay quá lâu bèn đến ngồi xuống bên bé. Không nói một
lời, người mẹ xoay khung hình theo hướng phù hợp với mảnh gỗ
của Matthew. Thế là cậu bé xếp được mảnh ghép vào đúng chỗ,
còn người mẹ hoan hô: “Ôi Matthew, con chơi xếp hình giỏi lắm!”.
Cứ thế, họ làm thêm 7, 8 lần nữa và hoàn thành trò chơi. Matthew
rất hài lòng về bản thân và tiếp tục chơi trò khác, và mẹ em lại
tiếp tục làm bếp.
ZPD là khái niệm có nghĩa “vùng gần phát triển”, tức mức phát
triển mà trẻ chưa thể tự mình làm được. ZPD cho thấy sự khác
biệt giữa những gì chúng ta có thể tự làm và những gì chúng ta
chỉ có thể làm được với sự giúp đỡ của người khác. Những gì
Matthew có thể tự làm là một việc, còn những gì em có thể làm
khi được người khác hỗ trợ đôi chút lại là việc khác và cũng quan
trọng không kém. Theo Vygotsky, đó chính là cách hoạt động của
sự phát triển nhận thức: trẻ con phát triển hết mức giới hạn khả
năng thông qua tương tác với người khác. Chúng ta có thể giúp
trẻ bước qua giới hạn đó để phát triển thêm một chút, vượt xa khả
năng hôm nay của trẻ. Làm sao chúng ta làm được điều đó? Một
nhà tâm lý học nổi tiếng khác trên thế giới đã nói rằng, chúng ta
làm được điều này thông qua cái gọi là sự nâng đỡ8. Giáo sư
Jerome Bruner của trường Đại học New York cho biết, khái niệm
này giúp bố mẹ tham gia tích cực hơn vào sự phát triển của con
cái thay vì chỉ quan sát.
(8) Scaffolding, khái niệm chỉ sự hỗ trợ của môi trường xung
quanh, bao gồm cả cha mẹ, người thân, người lớn, bạn bè, … lên
sự phát triền của trẻ nhỏ. Nghĩa gốc của từ “scaffold” là giàn giáo,
giàn đỡ.
Lần này, bạn sắp được nhìn thấy một “kỹ năng tiềm ẩn” xuất hiện
ở người lớn nhiều hơn là trẻ nhỏ trong thử nghiệm sau. Vì sẽ rất
khó khi vừa tương tác với trẻ vừa quan sát bản thân một cách độc
lập và khoa học, bạn hãy nhờ ai đó tương tác với trẻ còn bạn thì
quan sát. Hãy chú ý cách người lớn gợi ý cho trẻ. Điều kiện lý
136
