là chưa đủ để nâng cao thành tích của chúng. Ấy vậy mà có đến
85% phụ huynh có con nhỏ khi được phỏng vấn vẫn tin rằng họ
cần khen ngợi trí thông minh của trẻ để giúp chúng hiểu rằng
mình thông minh.
Có lẽ bạn đang nghĩ rằng, có gì là không tốt khi khen trẻ thông
minh? Ngay cả nếu bạn không mong rằng việc đó sẽ khiến trẻ
thông minh thật thì việc nâng đỡ lòng tự trọng của một đứa trẻ
kia có gì xấu?
Giáo sư Dweck đã cho chúng ta thấy câu trả lời. Cô cảnh báo phụ
huynh về việc khen ngợi trí thông minh của trẻ trong học tập:
“…Lòng tự trọng là điều cực kỳ quan trọng với chúng ta. Khen ngợi
như thứ vũ khí chủ lực trong một kho vũ khí, là công cụ hết sức hiệu
quả. Khi được sử dụng đúng đắn, nó có thể giúp người học sinh trở
thành những công dân yêu thích các thử thách trí tuệ, hiểu được giá
trị của sự cố gắng và có khả năng đương đầu với trở ngại… Nhưng
nếu không được sử dụng thích đáng, nó có thể trở thành yếu tố tiêu
cực, thành thứ thuốc gây nghiện, thay vì làm cho đứa trẻ mạnh mẽ
hơn, nó lại khiến các em thụ động và lệ thuộc vào ý kiến của người
khác.”10
(10) Trích từ cuốn “Educational Psychology in Context: Reading
for Future Teachers” (tạm dịch: Các tình huống trong tâm lý giáo
dục: Dành cho các nhà giáo tương lai) được hai đồng tác giả Bruce
A. Marlowe và Alan S. Canestrari tập hợp từ nhiều nguồn nghiên
cứu của các chuyên gia. Đoạn trên được trích từ chương 18, phần
“Caution – Praise Can Be Dangerous” (tạm dịch: Cẩn thận! Khen
ngợi có thể phản tác dụng!) của giáo sư Carol S. Dweck.
Bạn sẽ cảm thấy như thế nào nếu được khen ngợi vì đã làm một
nhiệm vụ mà bạn cho rằng chỉ là trò trẻ con? Có thể bạn sẽ nghĩ
rằng người đó cho bạn là kẻ thiểu năng và nhiệm vụ đó là cả một
thử thách với bạn. Bé Rachel trong ví dụ trên có thể đã được bố
mẹ khen ngợi rất nhiều về trí thông minh chứ không phải vì nỗ
lực cố gắng. Thế nên khi gặp một việc khó, em liền lùi bước và lo
rằng mình sẽ bị cho là đần độn trong mắt mọi người nếu không
hoàn thành nhiệm vụ. Trong thí nghiệm và trong cả cuộc sống
thực tế, những trẻ được khen ngợi vì trí thông minh khi làm việc
163