gì đó thường nghĩ trí thông minh là một dạng “phụ kiện trang trí”
thay vì xem đó là công cụ để giải quyết vấn đề.
Ngược lại, bé Erika không lùi bước trước nhiệm vụ khó. Hành vi
của cô bé cho thấy em có sự thích ứng. Những học sinh có tính
thích ứng sẽ không lo sợ bị “mất mặt” và phải tỏ ra thông minh
với các bạn vì đối với những em này, thông minh không phải là
điều quan trọng. Thay vào đó, những em bé như Erika không dễ
bỏ cuộc và xem thất bại lần đầu chỉ là biểu hiện của sự thông
minh chưa đúng mực. Đó là dấu hiệu cho thấy các em phải cố
gắng nhiều hơn và áp dụng những chiến thuật mới. Vì thế, các em
được xem là thuộc tuýp thích ứng.
Khen ngợi trẻ vì sự cố gắng sẽ giúp trẻ kiên nhẫn hoàn thành
nhiệm vụ, còn khen ngợi trẻ vì thành tích sẽ chỉ khiến trẻ bỏ
cuộc. Giáo sư Dweck và các cộng sự của cô đã phát hiện ra rằng
ngay cả trẻ mẫu giáo cũng phản ứng khác nhau khi được khen là
“thông minh” hay “giỏi”. Các em hành động y như bé Rachel,
nghĩa là bỏ cuộc khi gặp trở ngại và không có khả năng phản ứng
tích cực.
Từ khi mới 4 tuổi, một số trẻ cũng đã dễ dàng bỏ cuộc khi đương
đầu với thử thách. Những trẻ này, như bạn có thể đoán từ câu
chuyện của Rachel và con búp bê, luôn sợ bố mẹ sẽ la mắng vì
những lỗi lầm nhỏ. Ngược lại, bố mẹ của bé Erika dường như chỉ
khen ngợi con gái khi bé cố gắng và để cho bé tự chọn lấy những
thử thách. Bố mẹ của bé Erika hẳn phải là những người thuộc
tuýp “giao quyền” - nghĩa là luôn nhiệt tình hỗ trợ bé, đồng thời
cũng đề ra những mong muốn nhất định phù hợp với năng lực
của bé.
Ngược lại, bố mẹ bé Rachel có thể là những người “độc tài”, hay
“cưỡng bức”, luôn cho bé ý nghĩ rằng bé không tự mình làm được
điều gì cả. Còn có một dạng phụ huynh thứ ba, đó là những người
“nuông chiều” hay “lạc quan”, nghĩa là luôn khen ngợi tất tần tật
những gì con cái làm, dẫn đến nhận thức sai lầm về lòng tự trọng
ở trẻ và sau này đứa trẻ sẽ trở thành người luôn đổ lỗi cho người
khác. Bạn thuộc nhóm phụ huynh nào? Bạn đời của bạn có cùng
tuýp với bạn không?
164
