Hiểu được nguyên nhân thực sự trong hành động của trẻ là rất
quan trọng. Bởi nếu nghĩ trẻ hành động vì giận dỗi, có thể bố mẹ
sẽ rất giận dữ với trẻ, thậm chí nghĩ đến chuyện phạt đánh trẻ.
Ngược lại, nếu cho rằng trẻ chẳng qua chỉ là thích chơi với nút
bấm trên chiếc remote và cảm thấy khó lòng ngăn trẻ làm chuyện
đó (dù đã nhắc đi nhắc lại với trẻ rất nhiều lần), có thể bạn sẽ
chọn phương án ngăn không cho trẻ lấy cái remote hoặc tìm cách
chuyển hướng chú ý của trẻ sang vật khác.
Do vậy, để giúp trẻ tương tác đúng mực với người khác, phụ
huynh cần nhạy bén nắm bắt những giới hạn tự nhiên trong khả
năng của trẻ. Đó cũng là giải pháp cho “nạn nói dối” ở trẻ 2-3 tuổi.
Nên làm gì khi trẻ nói dối?
Nếu hiểu rằng mãi đến hơn 4 tuổi, trẻ mới có thể đặt mình vào
suy nghĩ của người khác, thì có lẽ chúng ta không cần trừng phạt
trẻ vì tội nói dối.
Thế nào là nói dối? Phải chăng đó là cách tự bảo vệ bản thân, kêu
gọi người khác hãy suy nghĩ giống bạn, khiến họ tin rằng những
gì họ đang nghĩ là sai? Ví dụ như khi bé Alexandra lấm lét hết
nhìn mẹ lại nhìn xuống những mảnh vỡ của chiếc bình, khăng
khăng nói: “Con muốn mẹ nghĩ rằng chiếc bình tự bay khỏi bàn
chứ không phải do con làm vỡ - dù thật sự là con làm vỡ”.
Tuy nhiên, việc chưa nhận biết được suy nghĩ của người khác ở
trẻ con không nên bị quy kết là nói dối. Có thể trẻ chỉ đang mô tả
sự việc theo tình huống mà trẻ mong muốn nó diễn ra. Điều này
khác với mục đích che giấu sự thật khi nói dối. Bé Alexandra
thậm chí còn không hiểu rằng để người khác có thể tin vào một
điều không có thật thì cần những điều kiện gì. Các cộng sự của
chúng tôi như giáo sư Alison Gopnik ở Đại học California, giáo sư
Andrew Meltzoff và giáo sư Patricia Kuhl ở Đại học Washington
đã viết: “Trẻ 2-3 tuổi là những kẻ nói dối ghê gớm, song vẫn chưa
xứng danh những kẻ nói dối thực thụ. Một đứa bé 3 tuổi có thể
đứng bên kia đường và hét lên với bạn rằng không phải nó tự
mình băng qua đường”.
Tuy vậy, đôi lúc nếu may mắn và biết chú ý, bạn có thể nhận thấy
con mình cũng nhận ra sự hiện diện của những suy nghĩ khác
185
