những nguyên tắc này khi nỗ lực thay đổi ngôi trường của mình
không? Có đấy. Ở miền bắc nước Ý, chúng tôi biết có một thành
phố cổ tên là Reggio Emilia. Trong 25 năm qua, thành phố tự trị
này cam kết chi 12% ngân sách cho hệ thống chăm sóc chất
lượng cao cho trẻ dưới 6 tuổi.
Một yếu tố nổi trội của chương trình này là chú trọng “các ngôn
ngữ hình tượng” của trẻ, tức là những hoạt động vẽ, điêu khắc,
đóng kịch, viết lách. Chương trình học ở đây bao gồm kỹ năng giải
quyết những vấn đề trong cuộc sống thực giữa bạn bè cùng lớp và
đưa ra một số cơ hội để trẻ suy nghĩ sáng tạo, khám phá. Giáo viên
thường cùng tham gia các dự án lâu dài với những nhóm học
sinh, trong khi các học sinh khác tham gia vào những hoạt động
tự chọn khác. Chương trình học ở Reggio đánh giá cao khả năng
ứng biến và phản hồi trước khuynh hướng ưa thích những điều
bất ngờ ở trẻ. Các dự án được xem là thành công phải gợi mở được
niềm yêu thích học tập ở trẻ, đánh thức những suy nghĩ sáng tạo,
khả năng giải quyết vấn đề của trẻ. Còn giáo viên thường quan sát
và đặt ra câu hỏi cho học sinh về những chủ đề các em yêu thích.
Dựa trên câu trả lời của trẻ, họ sẽ xây dựng những tài liệu, câu hỏi
và cơ hội để kích thích trẻ tiếp tục khám phá chủ đề đó.
Trong chương trình dựa trên nền tảng cộng đồng này, các phụ
huynh được đề nghị tham gia những buổi thảo luận về chính
sách học đường, sự phát triển của trẻ và lập thời khóa biểu. Giáo
viên được xem là những học viên với mục tiêu chung là thấu hiểu
trẻ nhỏ. Ở đây không có nguyên tắc nhà trường, không có quan
niệm cấp bậc trong quan hệ giữa thầy cô và học trò. Thầy cô và
các nhóm học trò nhất định thường làm việc với nhau trong
khoảng 3 năm, giúp trẻ phát triển nhận thức về cộng đồng và các
mối quan hệ xã hội. Mỗi trung tâm như thế bố trí hai giáo viên
trong một lớp (lớp trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có 12 em, lớp trẻ từ 2-3
tuổi có 18 em và lớp trẻ từ 4 - 5 tuổi có 24 em). Và hệ thống Reggio
được ca ngợi vì chương trình mẫu giáo đáng nể, mang tầm quốc
tế này.
Có lẽ chúng ta nên áp dụng hình thức giáo dục này hoặc ít nhất
cũng nên mô phỏng gần giống như thế. Vấn đề chủ yếu ở đây là
gì? Nếu chúng ta có thể áp dụng các nguyên tắc trên ở nhà thì
259
