Thiện, Mỹ nơi lòng ai được. Đừng hiểu lầm rằng “cổ điển” là thiếu nhiệt
tình nhiệt dục.
V.
Muốn thành nhà văn cũng cần phải đọc sách cho thật nhiều. Tôi chưa
từng thấy một nhà văn nào mà đọc sách ít, hay không thích đọc sách.
Voltaire nói: “Chapelain có một cái học vô cùng rộng rãi, vì vậy, nhãn thức
của ông rất sâu rộng và nhờ vậy ông đã trở thành một trong những nhà phê
bình sáng suốt nhất”. Dưới trời không có gì mới lạ cả, tất cả những gì ta
suy nghĩ, những ý kiến mà ta gọi là tân kỳ nhất, trước giờ người ta nghĩ ra
và đã nói ra rồi cả. La Bruyère có nói rất đúng: “Thảy đều đã được nói ra
hết cả rồi, và ta đã đến rất muộn hơn bảy nghìn năm, từ khi có loài người...
Người ta chỉ còn có lượm lặt lại của người xưa và của những bậc tài giỏi
ngày nay mà thôi.”
Đọc sách sẽ giúp cho ta nẩy sinh nhiều ý tưởng bất ngờ, đó là nguồn cảm
hay nhất cho nhà văn, không bao giờ làm cho ta cạn hứng.
VI.
Nhưng cần thiết là phải biết quan sát. Hãy bắt chước Claude Bernard, khi
ông thí nghiệm cái gì, dường như “mắt của ông nó mọc cùng đầu”. Biết
quan sát là tất cả bí quyết của thành công trong nghề viết văn.
(...) Phải biết nhìn kỹ tất cả những gì mình muốn viết ra, phải biết nhìn
cho lâu và hết sức chăm chú để tìm thấy một khía cạnh đặc biệt mà trước
giờ chưa ai nhìn thấy và viết ra. Trong tất cả mọi sự vật đều cũng có một
vài chỗ chưa có ai khám phá, là vì chúng ta thường hay có thói nhìn thấy
một việc gì theo quan điểm của những người đã thấy trước ta và nói lại cho
ta nghe. Nghĩa là ta thường nhìn thấy sự vật với cặp mắt thành kiến. Vì vậy,
bất cứ một sự vật nhỏ nào cũng còn một vài chỗ chưa ai để ý đến. Vậy, ta
hãy tìm cho ra những khía cạnh đặc biệt ấy. Muốn tả một ngọn lửa cháy,
hay một cội cây giữa đồng, hãy nhìn nó đến khi nào nhận thấy nó không
còn giống với một ngọn lửa hay một cội cây nào khác nữa.
