tương tự ngồi phía bên kia. “Nó không chỉ là một bức tượng, nó là cả một
câu chuyện,” ông Iqbal giải thích. “Hoàng hậu Maya, khi mang thai Đức
Phật, đau đẻ trong một khu rừng ở Lumbini trên đường đến nhà cha của bà
ấy. Trong cơn đau đớn, một tay bà nắm lấy nhánh cây và một tay được chị
mình trợ giúp. Những đường nét trên gương mặt của hai chị em bà Maya
đậm chất người Mongoloid, giống như những đường nét của Đức Phật.
“Kiểu trang trí chịu ảnh hưởng phong cách điêu khắc Maurya và Gupta của
Ấn Độ, những đường nét trên mặt được định đoạt bởi trường phái
Gandharan. Sự kết hợp hai phong cách này đã làm nên trường phái
Kashmir,” ông Iqbal giải thích.
Vào sâu hơn một chút bên trong bảo tàng, chúng tôi bắt gặp một tác
phẩm điêu khắc khổng lồ bằng đá granite về vị thần Hindu Shiva, được khai
quật gần Pandrethan. Nó được xác định thuộc thế kỷ thứ ba, sau khi
Kashmir đã trở về với đạo Hindu. Mặc dù tôn giáo thay đổi, Phật giáo vẫn
có ảnh hưởng rõ ràng – thần Shiva ở đây trông giống như Đức Phật, ngoại
trừ con mắt thứ ba trên trán. Rất nhiều tượng Phật và tượng các môn đệ của
ngài, cùng tượng những vị thần Hindu khác nhau đứng xếp hàng dọc theo
đại sảnh của bảo tàng. Ông Iqbal tin rằng nhiều cổ vật sẽ được phát hiện
thêm nếu việc khai quật được tiếp tục. Nhưng rất ít khả năng điều đó sẽ xảy
ra. “Sau khi chế độ quân chủ chấm dứt và vị hoàng tử đồng ý sáp nhập vào
Ấn Độ năm 1947,” ông ấy nói, “quân đội đã thành lập cơ quan đầu não trong
khu vực Pandrethan. Sau đó, vì những lý do an ninh, không có một cuộc
khai quật nào được cho phép tại đó. Mọi việc càng trở nên tồi tệ hơn sau
cuộc xung đột và tôi không cách nào đến tham quan những khu khảo cổ của
Pandrethan đã lọt vào tay các doanh trại quân đội.”
Tôi rời bảo tàng để đến thăm nơi mà những bức tượng này đã được
khai quật, cách cơ quan đầu não của quân đội chừng một dặm về hướng
nam. Tôi đi bộ ngang qua một doanh trại có những bản tin tuyên truyền và
ảnh bọn lính đang cố tươi cười khi rót nước cho các cụ người Kashmir hoặc
cố tỏ ra quan tâm đến đám con nít Kashmir. Bên dưới mấy tấm ảnh là những
lời: TÌNH YÊU VƯỢT LÊN TRÊN MỌI CHƯỚNG NGẠI.
