ngày đêm vui vẻ cùng chồng trong các khu vườn khoái lạc, làm thơ, trau
chuốt tiếng hát và soạn những bản hòa âm cổ điển lấy cảm hứng từ một triều
đình tràn ngập các nhạc sĩ và ca sĩ.
Tuy nhiên, họ đã bị mắc kẹt trong sự quay cuồng của nền chính trị
hoàng gia. Akbar, hoàng đế Mughal của Delhi, đã xâm lược Kashmir vào
tháng Mười Hai năm 1585. Hoàng tử Yusuf cho rằng chống đối là vô ích,
nhưng quân đội của ông đã chiến đấu và làm dừng bước cuộc xâm lăng của
quân Mughal. Vì sợ rằng trước sau gì cũng thất bại, Yusuf đã đồng ý sang
triều đình của Mughal để đàm phán hòa bình và ở đó ông đã chấp nhận chủ
quyền của Mughal. Kashmir đã đánh mất nền độc lập. Akbar đã bỏ tù Yusuf
và một năm sau thì đưa ông tới Bihar làm một nhân viên bàn giấy quèn của
Mughal. Ông ta chết như một người vô danh vài năm sau đó.
Hoàng hậu Habba Khatoon lang thang khắp các làng xóm ở Kashmir,
hát những bài than vãn về sự chia ly và nói lên ước mong được đoàn tụ với
người chồng yêu quý của mình. Yusuf đã chết cô độc ở tỉnh Bihar xa xôi kia.
Bất kể sự hèn nhát của Yusuf Shah, việc cầm tù ông và sự phản bội của
Akbar đã trở thành một hình ảnh ẩn dụ về mối quan hệ giữa Delhi và
Srinagar. Trong sử liệu của Kashmir, tôi thấy có một tấm ảnh về ngôi mộ
của Yusuf Shah trong làng Biswak, quận Nalanda thuộc tỉnh Bihar. Ông
Mohammed Yusuf Taing, một nhà văn và nhà phê bình người Kashmir, đã
đến đó vào đầu những năm tám mươi cùng với nhà lãnh đạo và người đứng
đầu chính phủ đáng kính, ông Sheikh Mohammed Abdullah. Tôi gặp ông ấy
trong phòng làm việc chất đầy sách. “Cả một thế hệ đã đi qua kể từ lúc có
người sau cùng viếng mộ của ông ta.” Giọng ông run run vì xúc động. Một
tuần sau, tôi gọi điện cho ông nhà văn già để tìm đường đến làng Bihar nơi
ông hoàng Yusuf Shah được chôn cất.
Một thời gian sau khi gặp ông Taing, tôi rời Srinagar để đến Delhi và từ
đó bắt xe lửa đêm đi Patna. Sáng hôm sau tôi bắt taxi đi từ Patna ra vùng
ngoại ô. Chúng tôi chạy ngang qua những căn nhà bé xíu tường trát bùn, mái
lợp rạ nằm rải rác giữa những cánh đồng thẳng cánh cò bay và những chiếc
xe được kéo bởi mấy con bò thiến bướng bỉnh, thản nhiên trước xe hơi.
Chúng tôi vượt qua mặt những chiếc xe buýt chở các hành khách hớn hở
