nghĩa là gì. “Nó nhuộm tóc mỗi tuần một màu khác nhau. Ngày thì tóc nó
đen, ngày khác thì đỏ hay xanh lá cây.”
Tôi còn nhớ, khi tôi còn nhỏ, cha thằng bé và nhóm của ông ta đã vận
động chống lại việc cầu nguyện ở đền thờ. Họ nghĩ rằng việc biến các vị
thánh thành trung gian giữa đấng tạo hóa và tạo vật là phi Hồi giáo. Họ bị
toàn bộ dân làng phản đối đến mức phải trốn vào nhà của bạn bè vì sợ một
băng nhóm nào đó sẽ thanh toán họ. Điều mà ông thầy nhóm Salafist và đội
quân của ông ta dường như không hiểu là tầm quan trọng về xã hội và văn
hóa của đền thờ trong đời sống của người Kashmir. Chúng không đơn thuần
là trung tâm tín ngưỡng mà còn là một nơi hội hè, một không gian dành cho
những cuộc họp mặt cộng đồng, những kỳ lễ lạt và cho việc kinh doanh.
Đền thờ gần nhà tôi nhất nằm trong làng Aishmuqam, gần trường cũ
của tôi. Một buổi trưa đầu tháng Tư tôi lên xe buýt đến Aishmuqam. Một
người bạn của gia đình tôi, ông Kallu, bán vải trong cái chợ nhỏ gần trạm xe
buýt. Con đường từ chợ đến làng trải rộng trước khoảng đất trống của con
dốc dẫn đến đền thờ trên đỉnh đồi.
Trước khi bắt đầu cuốc bộ, tôi thấy ông Kallu ngồi trên cái bục trong
tiệm, mặc áo khoác kiểu Nehru trang nhã và đội mũ kiểu Jinnah. “Mày ở
đâu trong suốt thời gian qua thế?” ông ấy hỏi thăm. Giọng cao vút của ông
ấy nghe thật vững dạ. Hai răng cửa của ông đã rụng, khuôn mặt ông nhăn
nheo. Tôi tóm tắt những phần chính của khoảng thời gian tôi vắng mặt: cao
đẳng, đại học và nghề báo chí. “Vậy còn chuyện vợ con thì sao?” Ai cũng
hỏi bạn câu đó, dù là người thân trong gia đình, bà con hay người quen. Chị
Razia con gái và anh Altaf con trai ông đều đã lập gia đình và đang điều
hành một trường học. Riêng việc kinh doanh của ông thì không được tốt từ
khi xảy ra cuộc chiến. “Nhưng cũng cảm ơn Thượng Đế là mọi người trong
gia đình đều an toàn. Vào thời điểm này, mỗi ngày đều là một món quà.”
Hai người đàn ông ngồi cạnh tôi trên chiếc ghế gỗ trong tiệm gật gù đồng ý.
“Không có gì bảo đảm hết,” một người nói.
“Sáng nay toán lính tuần tra đã giết chết một thằng bé làng Pulwama.
Xác của nó đang nằm trong đồn cảnh sát,” ông Kallul nói. “Một viên cảnh
sát đến đây mua vải liệm cho nó. Bọn quân đội nói nó là người của nghĩa
