Tôi lang thang rất nhiều và rất lâu đến mức, như thường lệ, đã kịp quên mất
mình đang ở đâu, thì bất chợt thấy mình đã đứng ngay cửa ô. Tôi lập tức
cảm thấy sảng khoái; và tôi vội vã vượt qua rào chắn, dạo bước giữa những
thửa ruộng đã gieo hạt và đồng cỏ, không cảm thấy mệt mỏi, chỉ cảm thấy
bằng toàn bộ thân thể là vừa trút đi được một gánh nặng trong lòng. Tất cả
những người qua đường đều nhìn tôi niềm nở đến mức gần như sắp sửa cúi
chào nhau; tất cả đều như vui sướng với một điều gì đó, tất cả, không trừ
một ai, đều hút xì gà. Tôi cũng cảm thấy trong lòng dâng lên một niềm vui
trước đây tôi chưa hề. Dường như đột nhiên tôi được đến Italia - thiên
nhiên đã tác động mãnh liệt đến tôi, một kẻ thị dân ốm yếu đang gần như
ngột thở giữa những bức tường thành phố. Có một cái gì đó cảm động
không giải thích được trong phong cảnh thiên nhiên Peterburg của chúng ta
khi mùa xuân về bỗng phô bày toàn bộ tiềm năng, toàn bộ sức lực được trời
phú cho của mình, lộng lẫy, xanh tươi, rực rỡ trăm hoa... Bất giác nó khiến
tôi liên tưởng đến một cô gái gầy gò ốm yếu mà đôi khi chúng ta nhìn với
vẻ thông cảm, đôi khi với lòng thương hại, và nhiều khi đơn giản là không
nhìn thấy cô ta; thế rồi bỗng nhiên cô gái đó, trong một khoảnh khắc, bất
ngờ trở nên xinh đẹp lạ lùng, không tả nổi, và chúng ta kinh ngạc, ngây
ngất, đến mức tự hỏi mình: cái sức mạnh nào đã khiến cho cặp mắt u buồn,
trầm tư kia rực lên ngọn lửa như thế? Cái gì khiến máu dồn lên làm hồng
đôi má gầy tái nhợt kia? Cái gì khiến những đường nét dịu dàng trên khuôn
mặt kia cháy lên vẻ đam mê như vậy? Vì sao bộ ngực kia dâng lên phập
phồng? Cái gì mang đến sức lực, nhựa sống và vẻ đẹp cho gương mặt cô
gái đáng thương kia khiến nó rạng rỡ và sinh động trong tiếng cười long
lanh, rộn rã? Và ta nhìn quanh, ta tìm ai đó, ta phân vân phỏng đoán...
Nhưng khoảnh khắc qua đi, và có thể ngày mai ta lại gặp vẫn ánh nhìn u
buồn thờ ơ như cũ, vẫn khuôn mặt nhợt nhạt, vẻ nhẫn nhục và rụt rè trong
các cử chỉ ấy và thậm chí cả sự ăn năn, thậm chí cả dấu vết của một sự chán
chường và nỗi buồn tang tóc vì nỗi đam mê phút chốc thoáng qua... Và ta
cảm thấy tiếc nuối vì cái vẻ đẹp chớp mắt ấy đã tàn đi quá nhanh, không trở
lại, vì nó ngời lên giả tạo và phí hoài trước mắt ta, - ta nuối tiếc vì ta chưa
có đủ thời gian để mà yêu nó...