6. Ở đây muốn nói đến tuần báo tự do Galignianis Messager (“Người đưa
tin Galignia”) phát hành bằng tiếng Anh năm 1814 ở Paris. Người sáng
lập tờ báo là Giovanni Antonio Galignia (1752 - 1821). - 242.
7. Đây là dòng trích trong vở hài kịch Nỗi khổ vì trí tuệ (hồi II, lớp 5) của
nhà văn, nhà ngoại giao Nga A. X. Griboedov (1795 - 1829). – 249.
8. Hegel Georg Wilhelm Friedrich (1770 - 1831): triết gia Đức, người
sáng tạo ra học thuyết về phép biện chứng trên cơ sở chủ nghĩa duy
tâm khách quan. – 249
9. Goethe Johann Wolfgang von (1749 - 1832): đại thi hào, triết gia Đức,
bạn của nhà thơ Friedrich Schiller. Hai nhà thơ này được mệnh danh là
“những thế kỷ bão táp và tiến công”. - 253.
10. Liebig Justus von (1803 - 1873): nhà hóa học Đức, tác giả của hàng
loạt công trình lý thuyết và thực hành về nông nghiệp. - 254.
11. Louis Philip: vua Pháp (1830 - 1848), trong cách mạng tháng Hai năm
1848 buộc phải thoái vị chạy sang Anh và chết ở đó. - 261.
12. Wellington Arthur Wellesly (1769 - 1852): vị thống soái, nhà hoạt
động quốc gia Anh; năm 1815, phối hợp với quân đội Phổ đánh bại
Napoleon tại Waterloo. - 261.
13. Ermolov Alekxei Petrovich (1772 - 1861): vị tướng, vị anh hùng của
cuộc Chiến tranh Ái quốc 1812, năm 1816 - 1827 là tổng chỉ huy quân
đội Nga ở Kavkaz. - 267.
14. Các cung thủ - cuốn tiểu thuyết lịch sử 4 tập của K. P. Maxanxki (1802
-1861) xuất bản năm 1832 viết về cuộc tranh giành quyền lực của nữ
hoàng Xophia Alekxeevna và Sa hoàng Piotr I. - 267.
15. Schubert Franz (1797 - 1828): nhà soạn nhạc thiên tài Đức, nhạc của
Schubert rất du dương, gần gũi với nhạc điệu dân tộc. Những tác phẩm
âm nhạc nổi tiếng hơn cả của ông là Bà chủ cối xay kiều diễm và Con
đường mùa đông. Schubert sáng tác rất nhiều ca khúc dành cho piano,
viôlôngxen và viôlông. - 276.
16. Cuốn Stoff und Kraft (“Vật chất và lực lượng”): tác phẩm của nhà sinh
lý học, nhà duy vật tầm thường Đức Friedrich Carl Christian Buchner
(1824 - 1899), bản dịch tiếng Nga xuất bản năm 1860. - 279.
