- Thế nào, Piotr? Chưa thấy gì sao?Đó là ngày 20 tháng Năm năm 1859,
một nhà quý tộc tuổi ngoại tứ tuần, mặc chiếc bađờxuy bám đầy bụi và
chiếc quần kẻ ô vuông, đầu trần, bước ra bậc thềm thấp của một nhà trọ ở
phố... mà hỏi người đầy tớ của mình như vậy.Anh đầy tớ trẻ này có đôi
lưỡng quyền thật là cao, có lớp lông tơ trăng trắng mọc ở cằm, có đôi mắt
nhỏ bé và mờ đục. Ở anh ta, từ chiếc hoa tai bằng ngọc lam đính ở một bên
tai, cho đến mái tóc đủ màu bôi đầy sáp, cho đến cả những cử chỉ lễ phép,
tóm lại là tất cả, đều chứng tỏ anh ta thuộc về một thế hệ hết sức mới mẻ và
hoàn thiện. Anh ta đưa mắt nhìn dọc theo con đường với vẻ kẻ cả và trịnh
trọng đáp rằng: “Thưa không ạ, chưa thấy gì cả ạ”.- Không thấy gì hả? -
ông chủ lại hỏi.- Không thấy ạ, - người đầy tớ lại trịnh trọng đáp. Ông chủ
thở dài, ghé ngồi xuống một chiếc ghế băng nhỏ. Trong khi ông ta còn
đang co đôi chân bé nhỏ mà ngồi trầm ngâm đưa mắt nhìn quanh, chúng
tôi hãy giới thiệu ông ta với bạn đọc.Tên ông là Nikolai Petrovich
Kirxanov. Ở cách nhà trọ nhỏ này mười lăm verxta, ông có một điền trang
khá giả gồm hai trăm nông nô, hoặc theo cách nói của ông (kể từ khi ông đã
phân định ranh giới với nông dân và lập ra “trang trại”) là gồm hai nghìn
đêxiatina* đất. Bố ông là một viên tướng chiến đấu hồi năm 1812, ít học,
tính cục cằn nhưng là một người Nga cũng không đến nỗi ác độc gì, suốt
đời nai lưng phục vụ mẫn cán, mới đầu chỉ huy lữ đoàn, sau đến sư đoàn,
thường xuyên sống ở tỉnh nhỏ, và ở đây, nhờ cấp bậc nên ông đã đóng một
vai trò khá quan trọng. Cũng giống như ông anh ruột Pavel mà ta sẽ nói sau,
Nikolai Petrovich sinh tại phía nam nước Nga, được dạy dỗ trong gia đình
cho tới năm mười bốn tuổi, thường được chăm nom bởi những vị gia sư rẻ
tiền, những sĩ quan tùy tùng tuy lỗ mãng nhưng rất khúm núm, và ngoài ra
là những sĩ quan trung đoàn và những sĩ quan tham mưu. Thân mẫu ông
vốn họ là Koliazina, tên thời con gái là Agathe, đến khi thành bà tướng thì
gọi là Agafoklea Kuzminisna Kirxanova. Bà thuộc loại các “mẹ chỉ huy”,
thường hay đội những chiếc mũ bonnê diêm dúa và mặc những chiếc váy
lụa đi đến đâu sột soạt lên đến đấy, - trong nhà thờ thì bao giờ cũng được
lên hôn thánh giá đầu tiên, khi nói, thường nói to và nói nhiều, sáng sáng
thường bế con cái một lúc rồi đến tối thì cầu chúc cho chúng ngủ ngon, -
