Thực tại, cái điều kỳ diệu đó, như gáo nước lạnh dội xuống khiến tôi
bừng tình. Lajos đã đến, ngày ấy bắt đầu, ngày Lajos đến thăm, Tibor, Laci
và Endre sẽ kể đi kể lại cho đến giờ chót của cuộc đời, với những lời nói bị
thay đổi, những kỷ niệm bị tô vẽ, những hình ảnh của hiện thực bị trích dẫn
và phủ nhận. Tôi muốn kể lại, một cách trung thực, câu chuyện xảy ra hôm
đó. Rất lâu sau, tôi mới hiểu ý nghĩa đích thực của cuộc viếng thăm. Nó mở
đầu như màn trình diễn của một gánh xiếc rong. Và kết thúc – không, tôi
không thể so sánh đoạn kết, sự ra đi của Lajos với cái gì được. Nó đã kết
thúc một cách giản dị. Lajos ra đi, ngày kết thúc, một phần của cuộc sống đã
kết thúc. Chúng tôi tiếp tục sống.
Lajos đến với một đoàn hộ tống thật sự. Thậm chí chiếc ôtô đỗ trước
ngôi nhà cũng thu hút sự chú ý của nhiều người trong phố. Chiếc xe màu đỏ
và cực to, như một chiếc xe buýt chở khách. Từ trong xe, sau này tôi nghe
kể lại – vì tôi đã quên không chứng kiến cái khoảnh khắc Lajos đến, khoảnh
khắc chờ đợi nhọc nhằn ấy, tôi chỉ có thể lắp ghép những mảnh nhỏ của bức
tranh hiện thực dựa vào lời kể không đầu đuôi của Laci và những tô vẽ thận
trọng của Tibor mà thôi – từ trên xe bước xuống, đầu tiên là một gã con trai
xa lạ, ăn mặc đặc biệt kiểu cách, ôm một con chó có bộ lông màu vàng và
cái đầu giống đầu sư tử trên cánh tay. Đó là một giống chó quý của Tây
Tạng, dữ và thích cắn. Tiếp theo là một người đàn bà đứng tuổi, trang điểm
và ăn mặc trẻ trung, mặc măngtô da, rồi đến Eva, Gabor, sau cùng, bên cạnh
tài xế, là Lajos. Họ đến, làm bối rối những người chờ đợi; không ai vội vã
bước tới chào họ. Mọi người đứng trong vườn, nhìn chiếc xe đỏ, không
động đậy. Lajos nói gì đó với tài xế, rồi bước vào vườn, nhìn quanh, nhận ra
Tibor, rồi không một lời chào, anh ngỏ ý:
– Tibor, cho tôi mượn hai mươi đồng. Tài xế cần mua xăng, nhưng tôi
không có tiền lẻ.
Vì Lajos nói chính xác những gì người ta chờ đợi ở anh vào giây phút
này, nên không ai phản đối; như bị thôi miên, trong khu vườn, nơi hai mươi
