chịu cảnh sinh ly tử biệt. Muốn vậy, chỉ có một cách duy nhất là chống lại
dịch hạch. Chân lý đó không có gì đáng ngạc nhiên, nó chỉ là điều hợp lý.
Vì vậy, điều rất tự nhiên là ông già Caxten đưa hết niềm tin và nghị lực
vào việc pha chế huyết thanh tại chỗ, với những nguyên liệu tự tìm kiếm
lấy. Thứ huyết thanh sản xuất với việc nuôi cấy bản thân con vi sinh vật
đang làm ô nhiễm thành phố, ông và Riơ hy vọng có hiệu lực trực tiếp hơn
thứ huyết thanh từ ngoài đưa tới, vì con vi sinh vật này có khác chút đỉnh
con vi khuẩn dịch hạch đã từng được xác định một cách kinh điển. Caxten
hy vọng sẽ chế được khá nhanh đợt huyết thanh đầu tiên.
Cũng vì vậy, điều rất tự nhiên nữa là vốn không hề có dáng dấp anh
hùng gì cả, giờ đây, Grăng phụ trách ban thư ký các tổ chức y tế. Một số kíp
do Taru thành lập mà công việc phòng bệnh trong những khu phố quá đông
dân. Họ tổ chức làm vệ sinh, xem xét các hầm nhà, kho lúa trước đây chưa
được tẩy uế. Một số kíp khác giúp việc các thầy thuốc trong việc khám
bệnh tại nhà, bảo đảm việc chuyên chở người bệnh và thậm chí, về sau, tự
tay lái xe chở người bệnh và người chết khi thiếu nhân viên chuyên môn.
Tất cả công việc đó đòi hỏi phải có ghi chép và thống kê, và Grăng đã nhận
làm.
Về phương diện này và còn hơn cả Riơ hay Taru, người kể chuyện ở
đây cho rằng Grăng là người đại diện thực sự cho tấm lòng dũng cảm thầm
lặng thúc đẩy hoạt động của các tổ chức y tế. Anh nhận lời không chút
lưỡng lự, với cái thiện chí vốn thuộc bản chất anh. Chỉ có điều là anh chỉ
muốn xin giúp những việc nhỏ thôi. Đối với những việc khác, thì tuổi anh
đã quá lớn. Buổi tối, anh có thể làm việc từ mười tám đến hai mươi giờ. Và
anh ngạc nhiên nói khi thấy Riơ nồng nhiệt cảm ơn mình: “Công việc này
đâu phải là khó khăn nhất. Có dịch hạch thì phải chống lại dịch hạch, điều
đó thật rõ ràng. A! giá như mọi cái cũng đơn giản như vậy!”. Rồi anh nhắc
lại câu văn viết về nàng kỵ sĩ. Thỉnh thoảng, khi làm xong công việc lập
phiếu. Riơ trò chuyện với Grăng. Cuối cũng, cả Taru cũng tham gia vào câu
chuyện và Grăng ngày càng hào hứng tâm sự với hai người bạn. Hai người
