này, nếu như không phải vì một sự ngẫu nhiên, anh ta lượm lặt được một số
lời cung khai và nếu như không phải vì tình thế bắt buộc, anh ta phải dính
líu tới tất cả những gì anh ta muốn tường thuật. Chính cái đó cho phép anh
ta làm công việc của nhà sử học. Đương nhiên, một nhà sử học, dù chỉ là
một tay tài tử, bao giờ cũng có tư liệu của mình: trước hết là sự chứng kiến
của bản thân; sau nữa là sự chứng kiến của những người khác, vì, với nhiệm
vụ của mình, anh ta phải thu lượm những lời gửi gắm của mọi nhân vật
trong tập ký, và cuối cùng là những văn bản đã rơi vào tay anh ta. Ý định
của anh ta là khai thác khi thấy cần thiết, và sử dụng theo ý thích của mình.
Anh ta lại còn muốn… Nhưng có lẽ đã đến lúc gác lại những lời bình luận
và những sự rào đón để đi thẳng vào câu chuyện. Việc phản ánh những
ngày đầu tiên đòi hỏi phải ít nhiều tỉ mỉ.
Sáng ngày 16 tháng tư, khi bước ra khỏi phòng làm việc, bác sĩ Riơ
đụng phải một con chuột chết ở giữa cầu thang. Ông gạt con vật ra một bên
mà không lưu ý và bước xuống dưới nhà. Nhưng ra tới ngoài đường, ông
chợt nghĩ con chuột không nằm đúng chỗ và quay lại báo cho người gác
cổng. Trước sự phản ứng của lão Misen, ông cảm thấy rõ hơn cái khác
thường trong sự phát hiện của mình. Đối với ông, sự có mặt của con chuột
chết chỉ là một hiện tượng kỳ cục, nhưng đối với ông lão gác cổng, thì lại là
một sự xấu xa đáng căm giận. Ông lão một mực khăng khăng trong khu nhà
này không có chuột. Riơ cam đoan là trên thang gác tầng hai có một con và
có lẽ là một con chuột chết, nhưng niềm tin của lão Misen là không có
chuột vẫn cứ như đinh đóng cột. Trong khu nhà không hề có chuột, vậy con
chuột này phải từ ngoài mang vào. Tóm lại, đây là một trò nghịch ngợm.
Ngay tối hôm ấy, khi đứng trong hành lang khu nhà, Berna Riơ đang
lục tìm chìa khoá để lên buồng thì bỗng thấy, từ cuối hành lang tối om xuất
hiện một con chuột to tướng, chân bước chập choạng và bộ lông ướt nhèm.
Con vật dừng lại hình như để lấy thăng bằng, chạy về phía ông, lại dừng lại,
rồi vừa quay vòng tròn vừa rít lên một tiếng nhỏ, và cuối cùng ngã vật
xuống, máu trào ra từ cái mõm há hốc. Riơ ngắm con vật rồi bước lên cầu
thang về nhà.
