chuyện về những chi tiết nhỏ nhặt thường khiến anh quan tâm trong đời
sống ở Orăng.
Caxten đến báo cho bác sĩ Riơ biết huyết thanh đã sẵn sàng, và hai
người quyết định làm cuộc thử nghiệm đầu tiên trên người thằng bé con trai
mà ông Otông vừa đưa tới bệnh viện và Riơ cho là một ca tuyệt vọng. Đang
nói lại với Caxten những con số thống kê cuối cùng, Riơ bỗng nhận thấy
người đối thoại của mình đã ngủ say sưa ngay trong ghế bành. Và Riơ cảm
thấy cổ họng thắt lại trước khuôn mặt Caxten vốn như mãi mãi trẻ trung vì
vẻ dịu hiền và châm biếm nhưng nay bỗng nhiên bơ phờ, để lộ sự tàn tạ và
già nua, một dải nước bọt giữa đôi môi hé mở.
Riơ đoán biết mình mệt mỏi qua những biểu hiện mềm yếu như thế.
Khả năng nhạy cảm của ông không còn nữa. Vốn yếu ớt, nay lại khô cứng
và cằn cỗi đi, nó dần dần tiêu tan và phó mặc ông cho những cảm xúc ông
không còn tự chủ nổi. Cách tự vệ duy nhất của ông là ẩn náu vào sự cứng
rắn ấy và thắt chặt thêm nút dây đã hình thành trong ông. Ông biết rất rõ
đây là một cách tốt để tiếp tục công việc. Ngoài ra, ông không có nhiều ảo
tưởng, và những ảo tưởng ông còn giữ được, thì sự mệt mỏi cũng làm tiêu
tan nốt. Vì ông biết là trong một thời kỳ mà ông không rõ bao giờ kết thúc,
mình không còn vai trò chữa bệnh nữa, mà chỉ còn nhiệm vụ chẩn đoán.
Phát hiện, xem xét, miêu tả, ghi nhận rồi kết luận, nhiệm vụ của ông chỉ có
thế. Có những người vợ nắm cổ tay ông và gào lên: “Bác sĩ ơi! cứu sống lấy
anh ấy!”. Nhưng ông đến không phải để cứu sống, mà là để ra lệnh cách ly.
Có khi căm hờn hiện trên các khuôn mặt, nhưng để làm gì? “Ông không có
trái tim!”, một hôm, người ta bảo ông như thế. Có chứ, ông có một trái tim.
Nó giúp ông chịu đựng mỗi ngày hai mươi tiếng đồng hồ chứng kiến cái
chết của những con người sinh ra để sống. Nó giúp ông ngày nào cũng làm
đi làm lại chừng ấy công việc. Từ nay, ông chỉ có đủ trái tim cho việc đó.
Làm sao trái tim ấy lại có thể đủ để đem lại cuộc sống?
Không, suốt ngày, ông không phân phát những sự cứu trợ, mà là những
tin tức. Dĩ nhiên, cái đó không thể gọi là một nghề nghiệp của con người.
