trường hợp người ta buộc phải giết chết những con hấp hối kéo dài. Nhưng
từ ngoại ô vào đến trung tâm thành phố, bất kỳ chỗ nào Riơ đi qua, bất kỳ
chỗ nào đồng bào chúng tôi tụ tập, chuột cũng lúc nhúc hàng đống, trong
thùng rác, hay xếp hàng dài, dọc các con khe. Ngay ngày hôm đó, báo chí
buổi chiều nắm lấy tình hình và đặt câu hỏi là tòa thị chính có ý định hoạt
động hay không và đã dự kiến những biện pháp khẩn cấp gì để trừ khử cho
dân chúng cái nạn xâm nhập kinh tởm này. Hội đồng thị chính chưa có ý
định và dự kiến gì cả, mà chỉ mới bắt đầu nhóm họp để bàn bạc. Cơ quan
diệt chuột nhận được lệnh nhặt xác chuột chết vào các buổi sáng, lúc bình
minh. Khi nhặt xong, hai chiếc xe của cơ quan này phải chở xác chuột đến
nhà máy đốt rác để thiêu hủy.
Nhưng những ngày sau đó, tình hình nghiêm trọng thêm. Số chuột nhặt
được ngày một tăng. Từ ngày thứ tư, chuột bắt đầu kéo ra chết hàng đàn.
Từ các xó xỉnh, công trình ngầm, hầm nhà, cống rãnh, chúng loạng choạng
leo thành những đàn dài để đến lảo đảo ngoài trời, quay vòng tròn và chết
bên cạnh người. Ban đêm, trong các hành lang hay trên các đường hẻm,
nghe rõ tiếng kêu chít chít của chúng trong cơn hấp hối. Buổi sáng, ở các
cửa ô, người ta thấy chúng lăn ra ngay bên suối, một vệt máu nhỏ trên mõm
nhọn hoắt, con thì trương lên, hôi thối, con thì cứng đờ, bộ ria còn dựng
đứng. Ngay trong nội thành, người ta cũng gặp chúng hàng đống, trên các
bậc thang hay trong sân. Chúng cũng đến chết lẻ tẻ trong hành lang các
công sở, trong sân chơi trường học và đôi khi cả trên hiên các quán cà phê.
Đồng bào chúng tôi kinh hoàng khi đụng phải chúng ở những nơi đông
người qua lại nhất trong thành phố. Quảng trường duyệt binh, các đại lộ,
vườn hoa ngoài bãi biển từng quãng một đều có xác chuột. Sáng sớm,
người ta đi nhặt hết xác, nhưng sau đó, trong ngày, xác chúng mỗi lúc một
nhiều thêm. Trên vỉa hè, nhiều người đi dạo buổi tối cảm thấy dưới chân
mình cái khối mềm nhũn của một xác chuột mới chết. Người ta tưởng như
dưới các ngôi nhà, mặt đất tẩy hết ra ngoài cái lượng thể dịch của nó và cho
nổi lên trên những cái mụn nhọt từ trước đến nay âm ỉ cào xé lòng đất. Bạn
đọc thử hình dung không thôi nỗi kinh hoàng của cái thành phố nhỏ bé
