có thể an ủi con người, và nếu không cứu thoát được họ, thì chí ít cũng
mang lại cho họ ít tai họa nhất, thậm chí có khi còn có thể đưa tới cho họ
một chút điều tốt lành. Và chính vì vậy, tôi quyết định khước từ tất cả
những gì, dù xa hay gần, dù vì lý do này hay lý do khác, làm người ta chết
hay biện hộ cho việc làm người ta chết.
“Và cũng còn chính vì vậy, nạn dịch bệnh này chẳng dạy tôi được bài
học gì hết, nếu không phải là bài học phải đứng bên cạnh các anh chống lại
nó. Tôi biết đích xác (vâng, anh Riơ ạ, tôi biết hết về đời, anh đã thấy rõ
đấy) là mỗi người đều mang mầm mống dịch hạch trong mình, bởi vì không
một ai, vâng, không một ai trên đời này được miễn trừ cả. Và tôi biết là phải
không ngớt tự kiểm soát mình để khỏi, trong một phút lơ là nào đó, thở vào
mặt người bên cạnh, làm anh ta bị lây nhiễm.
Cái tự nhiên, là con vi trùng. Còn nữa, sức khỏe, sự toàn vẹn, cái tinh
khiết, nếu anh muốn, đó là tác dụng của ý chí, và là của một ý chí không
bao giờ biết nghỉ ngơi. Con người chính trực, con người hầu như không làm
một ai bị lây nhiễm, đó là con người ít lơ đãng hơn ai hết. Và phải có ý chí
và sức tập trung để không bao giờ lơ đãng cả! Vâng, anh Riơ ạ, làm một kẻ
mang mầm mống dịch hạch, thì thật là ngán. Nhưng không muốn làm một
người như thế, còn ngán hơn. Chính vì vậy ngày nay ai nấy đều tỏ ra chán
ngán, ngày nay, ai nấy đều tự thấy mình ít nhiều có mang mầm mống dịch
hạch. Nhưng cũng chính vì vậy một đôi người, vì muốn không còn mang
dịch bệnh nữa nên chán ngán đến cực điểm, và chỉ có cái chết mới giải
thoát được họ.
“Từ nay tới đó, tôi biết là tôi chẳng còn giá trị gì nữa đối với bản thân
cái thế giới này, và bắt đầu từ khi tôi từ chối việc giết chóc, tôi đã tự khép
mình vào một cảnh lưu đày vĩnh viễn. Làm lịch sử sẽ là những người khác.
Tôi cũng biết là rõ ràng tôi không thể phán xét những người khác đó. Có
một tư cách tôi không có để làm một kẻ giết người có lý trí. Vì vậy đó
không phải là một ưu thế. Nhưng giờ đây, tôi chấp nhận mình là mình, tôi
đã học được bài học khiêm tốn. Tôi chỉ nói là trên trái đất này có những tai
họa và những nạn nhân, và cần phải hết sức mình chối từ không “đánh bạn”
