- Chuyện ấy đây mẹ ạ! Riơ thừa nhận. Cách đây đã tám hôm.
Bà cụ Riơ quay mặt ra cửa sổ. Riơ im lặng. Rồi ông bảo mẹ đừng
khóc. Ông nói là ông đã dự kiến từ trước, nhưng dù sao cũng khó khăn.
Ông biết nỗi đau của mình không phải là một nỗi đau đột ngột. Đã từ mấy
tháng và từ hai ngày nay, vẫn một nỗi đau ấy cứ đeo đuổi.
Cuối cùng, cửa thành phố được mở, vào một buổi bình minh tháng hai
đẹp trời, trong niềm hoan hỉ của dân chúng, báo chí, đài phát thanh và cả
trong lời văn bản thông cáo của tỉnh. Vì vậy người kể chuyện chỉ còn công
việc đưa tin về những giờ phút hân hoan sau khi cửa mở, tuy bản thân anh
ta không thuộc số người tự do tham dự hoàn toàn đầy đủ những giờ phút ấy.
Nhiều cuộc vui chơi lớn được tổ chức cả ngày lẫn đêm. Xe lửa cũng
bắt đầu nhả khói ngoài sân ga trong lúc, từ những vùng biển xa xăm tới, tàu
bè đã hướng mũi về phía cảng chúng tôi, ghi nhận, theo cách của chúng,
rằng ngày hôm nay là ngày hội tụ trọng đại đối với tất cả những ai than vãn
vì cảnh chia ly.
Cái ý thức về sự biệt ly đã từng ấp ủ biết bao trong lòng đồng bào
chúng tôi, giờ đây, bạn đọc dễ dàng hình dung nó chuyển biến ra sao. Các
toa xe lửa, khi vào thành phố ban ngày cũng đông nghịt người, chẳng kém
khi đi ra. Ai cũng dành chỗ cho mình ngày hôm đó, trong suốt hai tuần lễ
“án treo”, vì phấp phỏng đến phút cuối cùng, quyết định của tỉnh có thể bị
hủy bỏ. Và một số hành khách khi đến gần thành phố vẫn không hết lo sợ
hoàn toàn, vì nếu nói chung họ biết số phận của người thân thì, trái lại, họ
không hay biết gì hết về những người khác và về bản thân thành phố mà họ
hình dung một bộ mặt đáng sợ. Nhưng điều này chỉ đúng đối với những ai
không nung nấu tình cảm trong suốt khoảng thời gian ấy.
Thật vậy, những người say mê chỉ có khăng khăng một ý nghĩ nhất
định. Đối với họ, chỉ có một cái thay đổi: trong những ngày tháng xa cách
đằng đẵng, họ mong ngóng thời gian trôi thật nhanh và cho đến khi đã nhìn
thấy thành phố, vẫn thiết tha muốn thời gian hối hả; thế nhưng tàu vừa bắt
đầu hãm bánh trước khi đỗ, thì họ lại mong thời gian trôi chậm và ngưng
