một giá sách bằng gỗ thông với hai ba cuốn từ điển, và một cái bảng đen
trên đó còn mấy từ “lối đi đầy hoa” lau xóa dở dang. Theo Grăng, Côtta đã
ngủ một đêm ngon. Nhưng sáng dậy, kêu đau đầu và không có được một
phản ứng nào hết. Grăng có vẻ mệt mỏi và bồn chồn đi lui đi tới, mở ra, gập
lại một tập hồ sơ dày đầy những trang bản thảo đặt trên mặt bàn.
Tuy nhiên anh cũng kể với bác sĩ là anh không biết rõ Côtta nhưng anh
nghĩ là hắn có ít nhiều của cải. Côtta là một con người kỳ cục. Trong một
thời gian dài, quan hệ giữa họ chỉ là mấy câu chào hỏi nhau trên cầu thang.
- Tôi chỉ nói chuyện với hắn có hai lần. Cách đây vài hôm, khi mang
một hộp phấn về nhà, tôi làm đổ trên cầu thang. Cả những viên phấn đỏ lẫn
phấn xanh. Lúc đó, Côtta bước ra cầu thang và giúp tôi nhặt phấn. Hắn hỏi
tôi những viên phấn màu sắc khác nhau ấy dùng để làm gì.
Grăng giải thích với hắn là anh thử học lại tiếng latinh. Tri thức của
anh đã mờ nhạt hết từ sau khi rời nhà trường trung học.
- Vâng, anh nói với bác sĩ, người ta bảo tôi học tiếng latinh có lợi cho
việc hiểu rõ hơn nghĩa của từ trong tiếng Pháp.
Anh viết các từ latinh lên bảng. Bộ phận nào của từ biến đổi theo biến
cách và biến ngôi, thì anh chép bằng phấn xanh; còn bộ phận nào không
bao giờ biến đổi, thì bằng phấn đỏ.
- Tôi không rõ Côtta có thật hiểu không, nhưng hắn tỏ ra chú ý và hỏi
xin tôi một viên phấn đỏ. Tôi hơi ngạc nhiên nhưng dẫu sao… Dĩ nhiên tôi
không thể đoán được là cái đó có thể phục vụ cho dự định của hắn.
Riơ hỏi trong buổi gặp nhau lần thứ hai, hai người nói chuyện gì.
Nhưng cảnh sát trưởng, có thư ký đi theo, đã tới. Trước hết, ông ta muốn
nghe lời khai của Grăng. Bác sĩ Riơ nhận thấy khi nói về Côtta, bao giờ
Grăng cũng gọi hắn là “anh chàng tuyệt vọng”. Có lúc, anh ta còn dùng ngữ
đoạn “quyết định bất hạnh”. Họ thảo luận về lý do tự sát và Grăng tỏ ra rất
tỉ mẩn trong việc chọn từ. Cuối cùng họ thỏa thuận dùng mấy từ “nỗi buồn
