thì người ta phải thừa nhận là chỉ có thể hình dung anh ta ngồi trước bàn
giấy, chăm chú soát lại giá tiền những buổi tắm công cộng trong thành phố
hoặc tập hợp lại cho một người biên soạn trẻ tuổi những yếu tố của một bản
báo cáo về khoản lệ phí thu dọn rác bẩn trong nhà. Một người dù không có
thiên kiến cũng sẽ nghĩ anh ta hình như sinh ra để làm nhiệm vụ âm thầm
nhưng cần thiết của người phụ việc ở tòa thị chính, công ngày bảy mươi hai
frăng ba mươi xu.
Grăng kể lại là anh đã ghi như thế trên các tờ chấm công, sau cái từ
“đánh giá”. Hai mươi hai năm về trước, sau khi đỗ xong bằng cử nhân và vì
không có tiền để học tiếp, anh phải nhận làm công việc này, và người ta hứa
sẽ nhanh chóng đưa anh vào “chính ngạch”. Anh chỉ cần trong một thời
gian, tỏ rõ năng lực trong những vấn đề khó khăn đặt ra trong công việc
quản lý thành phố chúng tôi. Về sau, anh không thể không với tới - người ta
bảo đảm với anh như vậy - cái chân biên soạn khiến anh có thể sống thoải
mái. Dĩ nhiên, không phải vì tham vọng mà Giôdep Grăng đã hành động -
anh cam đoan điều đó với một nụ cười rầu rĩ - Nhưng anh rất thú vị viễn
cảnh một cuộc sống vật chất được bảo đảm bằng những phương kế lương
thiện, nó có thể giúp anh làm những công việc mình ưa thích mà không bị
lương tâm cắn rứt. Sở dĩ anh nhận điều người ta đề nghị, là vì những lý do
thích đáng, và có thể nói là vì lòng trung thành với một lý tưởng.
Tình trạng tạm thời này đã kéo dài biết bao năm tháng, giá cả đã tăng
lên không biết bao nhiêu, nhưng tiền công của Grăng vẫn ít ỏi mặc dù một
vài lần tăng lương nói chung. Anh có lần phàn nàn với Riơ, nhưng không
một ai lưu ý. Đây chính là nét độc đáo, hay chí ít cũng là dấu hiệu nét độc
đáo của Grăng. Thật vậy, nếu không đòi những cái quyền không lấy gì làm
chắc chắn lắm, thì ít nhất anh cũng có thể viện những lời cam đoan người ta
đã nói với anh. Nhưng trước hết, viên chủ sự tuyển dụng anh đã chết từ lâu,
vả lại, anh cũng không nhớ chính xác những lời người ta hứa hẹn. Cuối
cùng, và nhất, Grăng không tìm được từ để diễn đạt.
Đấy là đặc điểm nổi bật nhất trong chân dung anh chàng đồng bang
chúng tôi, như Riơ đã từng nhận thấy. Thật vậy, chính cái đặc điểm ấy đã
