Những anh chàng đinh ninh phù phiếm trong tình yêu, nay bỗng trở nên
chung thủy. Những cậu con trai trước kia sống bên cạnh mẹ nhưng hầu như
không nhìn thấy mẹ, nay bỗng hết sức lo lắng và ân hận khi trong ký ức
hiện lên một nét mặt của mẹ. Sự chia ly phũ phàng triệt để, không thể đoán
định tương lai sẽ ra sao, làm chúng tôi bối rối, không sao cưỡng lại cái kỷ
niệm về sự có mặt còn rất gần gũi nhưng đã rất xa xăm này, kỷ niệm ấy giờ
đây choán hết ngày tháng của chúng tôi. Thực ra, chúng tôi đau đến hai lần
- trước hết đau nỗi đau của chính mình và sau nữa là nỗi đau mà chúng tôi
tưởng tượng ra của người vắng mặt, người vợ, người yêu, đứa con.
Vả lại, trong những trường hợp khác, đồng bào chúng tôi chắc hẳn tìm
thấy lối thoát trong một cuộc sống ngoại hình hơn và sôi nổi hơn. Nhưng
đồng thời dịch hạch khiến họ phải ăn không ngồi rồi, quẩn quanh trong cái
thành phố buồn tẻ và ngày ngày phó mình cho những trò phỉnh phờ của ký
ức. Vì trong những buổi dạo chơi thơ thẩn, bao giờ bước chân cũng dun dủi
đưa họ đến vẫn con đường nọ và trong một thành phố thật là bé nhỏ, thông
thường đó chính là những con đường trước kia họ đã cùng đi với người thân
giờ đây vắng mặt.
Thế là trước hết dịch hạch gây nên cảnh chia ly. Và người kể chuyện ở
đây đinh ninh mình có thể nhân danh mọi người viết ra cái mà chính bản
thân mình đã cảm thấy bởi vì anh đã cảm thấy điều đó đồng thời với nhiều
đồng bào khác của mình. Đúng, chúng tôi luôn luôn cảm thấy trống trải
trong lòng, khi thì một cách phi lý muốn trở về với quá khứ, khi thì ngược
lại muốn thúc đẩy thời gian. Cảm giác biệt ly như những mũi tên cháy bỏng
của ký ức. Nếu thảng hoặc chúng tôi có thả mình theo dòng tưởng tượng, có
muốn chờ nghe tiếng chuông của người trở về hay một bước chân thân
thuộc trên cầu thang; nếu vào những lúc đó chúng tôi có muốn quên đi cái
thực tại là các đoàn xe lửa đã không còn nhúc nhích; nếu lúc đó chúng tôi
có thu xếp để ở lại vào giờ phút mà thông thường một du khách đáp chuyến
tàu nhanh buổi tối có thể đến khu phố mình đi nữa, thì dĩ nhiên những cái
trò ấy cũng không thể kéo dài. Nhất định sẽ tới một lúc chúng tôi thấy rõ
ràng là các chuyến xe lửa không đến. Lúc đó chúng tôi mới biết là cảnh biệt
